Ból głowy u okulisty
Częstą przyczyną konsultacji okulistycznej jest ból głowy. Czasami pacjenci zgłaszają się do okulisty sami, w innych sytuacjach pacjenci kierowani są przez lekarzy innych specjalizacji np. neurologa, lekarza rodzinnego lub w przypadku dzieci: pediatrę. W tym krótkim artykule chciałbym przedstawić najczęstsze okulistyczne przyczyny bólu głowy.
Zespół suchego oka
Jedną z najczęstszych okulistycznych przyczyn bólu głowy jest zespół suchego oka. Zespół suchego oka wynika z niedostatecznej produkcji łez lub ich nadmiernego parowania, które wynika z kolei z niedostatecznej produkcji lipidowej warstwy filmu łzowego. Wysuszanie się powierzchni oka prowadzi do uszkodzenia bardzo delikatnych komórek na powierzchni oka. W momencie uszkodzenia komórki te uwalniają substancje, które prowadzą do powstania stanu zapalnego na powierzchni oka. Stan zapalny prowadzi z kolei do nieselektywnego pobudzenia licznych czuciowych zakończeń nerwowych znajdujących się na powierzchni oka. W przypadku zbyt silnego pobudzenia tych zakończeń dochodzi do powstania dolegliwości w zakresie całego obszaru unerwienia danego nerwu – w tym przypadku bólu głowy. Mówimy wtedy o tzw. bólu przeniesionym, czyli odczuwanym w innym miejscu, niż przyczyna jego powstania. W takiej sytuacji zastosowanie leczenia przeciwzapalnego oraz preparatów nawilżających może zmniejszyć dolegliwości pozornie niezwiązane z okiem.
Nieprawidłowa korekcja okularowa
Badania przeprowadzone u dzieci w wieku szkolnym wskazują, że brak odpowiedniej korekcji okularowej może prowadzić do rozwoju przewlekłych napięciowych bólów głowy. Do rozwoju takich objawów prowadzi ponadto zmniejszony zakres akomodacji oraz zmniejszony zakres konwergencji, które często towarzyszą wadom wzroku u dzieci. Podobne dolegliwości związane z nieprawidłową korekcją okularową są spotykane u dorosłych.
Zapalenie błony naczyniowej
Oko jest narządem bardzo bogato unaczynionym. Znajduje się w nim nawet specjalna, wyspecjalizowana struktura – błona naczyniowa, składająca się głównie z naczyń. Czasami zdarza się, że dochodzi do powstania stanu zapalnego obejmującego błonę naczyniową, często wynika to z ogólnoustrojowej choroby autoimmunologicznej. Powstanie stanu zapalnego wewnątrz gałki ocznej, podobnie jak w przypadku zespołu suchego oka, może pobudzić wewnątrzgałkowe zakończenia nerwowe i doprowadzić do powstania bólu głowy.
Jaskra zamkniętego kąta przesączania
Jaskra jest to przewlekła choroba uszkadzająca nerw wzrokowy. W zależności od budowy gałki ocznej wyróżniamy jaskrę z otwartym oraz zamkniętym kątem przesączania, czyli miejscem, w którym odpływa płyn produkowany wewnątrz gałki ocznej. Jaskra z zamkniętym kątem przesączania może prowadzić do powstania bardzo wysokiego ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. U niektórych pacjentów do zamknięcia kąta przesączania może dojść także na skutek zastosowania kropli do rozszerzania źrenic (np. tropikamid, atropina, cyklopentolat).
Jednym z objawów zamknięcia kąta przesączania oraz wzrostu ciśnienia wewnątrz gałki ocznej jest ból gałki ocznej oraz ból głowy. W takich sytuacjach konieczna jest pilna konsultacja okulistyczna, gdyż wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe może nieodwracalnie uszkodzić nerw wzrokowy.
Zapalenie bloczka mięśnia skośnego górnego
Zapalenie bloczka mięśnia skośnego górnego jest relatywnie rzadką i trudną do zdiagnozowania przyczyną bólu głowy. Objawia się ono bólem zlokalizowanym w okolicy oczodołu. Zapalenie bloczka mięśnia skośnego górnego jest trudne lub niemożliwe do uwidocznienia w badaniach obrazowych takich jak tomografia komputerowa, czy rezonans magnetyczny. W przypadku zdiagnozowania lub istotnego klinicznie podejrzenia zapalenia bloczka mięśnia skośnego górnego należy zastosować iniekcję preparatu steroidowego w okolicę bloczka mięśnia skośnego górnego. Ustąpienie objawów po wspomnianej interwencji jest również potwierdzeniem wstępnego rozpoznania.
Zapalenie tętnicy skroniowej
Bardzo ważną przyczyną bólu głowy z którą pacjent może zgłosić się do okulisty jest zapalenie tętnicy skroniowej. Zapalenie tętnicy skroniowej, które prowadzi także do zapalenia naczyń doprowadzających krew do nerwu wzrokowego, może spowodować nieodwracalne uszkodzenie nerwu wzrokowego. Zapalenie tętnicy skroniowej najczęściej dotyczy osób po 80 roku życia.
Należy pamiętać, że ból głowy jest często problemem interdyscyplinarnym i niezależnie od diagnostyki neurologicznej może wymagać również konsultacji okulistycznej.
