Zakrzep żyły centralnej siatkówki (CRVO) – przyczyny, objawy i leczenie
Zakrzep żyły centralnej siatkówki (CRVO – Central Retinal Vein Occlusion) to poważne schorzenie naczyniowe oka, w którym dochodzi do zablokowania odpływu krwi z siatkówki przez zakrzep w głównej żyle siatkówki. W konsekwencji może dojść do obrzęku siatkówki, niedokrwienia oraz trwałego uszkodzenia wzroku. Jest to jedno z najczęstszych schorzeń naczyniowych oka, a jego ryzyko wzrasta wraz z wiekiem.
Rodzaje zakrzepu żyły centralnej siatkówki
CRVO może występować w dwóch postaciach:
- Nie-niedokrwienny CRVO (łagodniejsza forma) – charakteryzuje się częściowym zamknięciem naczynia, co prowadzi do umiarkowanego obrzęku siatkówki. Może przebiegać bezobjawowo lub powodować stopniowe pogorszenie ostrości wzroku.
- Niedokrwienny CRVO (cięższa postać) – pełne zamknięcie naczynia prowadzi do poważnego niedotlenienia siatkówki. Może to skutkować powikłaniami, takimi jak neowaskularyzacja czy jaskra neowaskularna.
Przyczyny CRVO
Główną przyczyną zakrzepu żyły centralnej siatkówki jest zwolnienie przepływu krwi i wzrost skłonności do powstawania zakrzepów. Wpływ na to mają następujące czynniki:
- Nadciśnienie tętnicze – uszkadza naczynia krwionośne i zwiększa ryzyko zakrzepicy.
- Cukrzyca – powoduje uszkodzenia naczyń siatkówki i sprzyja ich zamykaniu.
- Hiperlipidemia – wysoki poziom cholesterolu może przyczyniać się do miażdżycy naczyń.
- Jaskra – podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe może zmniejszać odpływ krwi z siatkówki.
- Zaburzenia krzepnięcia – choroby, takie jak trombofilia, mogą predysponować do zakrzepicy.
- Choroby układu sercowo-naczyniowego – niewydolność serca i miażdżyca zwiększają ryzyko zakrzepów.
- Palenie papierosów – negatywnie wpływa na naczynia krwionośne, powodując ich zwężenie.
Jakie są objawy?
- Nagła utrata ostrości wzroku w jednym oku
- Zamglone widzenie
- Obrzęk siatkówki
- Mroczki i zniekształcenie obrazu
- Ból oka (rzadziej, ale może wystąpić przy powikłaniach)
Diagnostyka
Rozpoznanie CRVO opiera się na badaniu okulistycznym oraz badaniach dodatkowych:
- Oftalmoskopia – umożliwia bezpośrednią ocenę zmian w siatkówce.
- Angiografia fluoresceinowa – pokazuje miejsca niedokrwienia oraz stopień zamknięcia naczynia.
- OCT (optyczna koherentna tomografia) – pozwala ocenić stopień obrzęku siatkówki.
Leczenie zakrzepu żyły centralnej siatkówki
Obecnie nie istnieje metoda umożliwiająca bezpośrednie udrożnienie zamkniętej żyły, ale dostępne są sposoby leczenia, które mogą poprawić funkcję wzroku i zmniejszyć ryzyko powikłań.
Farmakoterapia
- Zastrzyki z leków anty-VEGF (ranibizumab, aflibercept, bevacizumab) – hamują neowaskularyzację i zmniejszają obrzęk plamki.
- Steroidy wewnątrzgałkowe – zmniejszają stan zapalny i redukują obrzęk.
Laseroterapia
- Panretinalna fotokoagulacja (PRP) – stosowana w przypadku niedokrwiennej postaci CRVO, zapobiega powstawaniu nowych naczyń i jaskry neowaskularnej.
- Fotokoagulacja ogniskowa – zmniejsza obrzęk plamki w łagodniejszych przypadkach.
Postępowanie w przypadkach cięższych
- Witrektomia – stosowana w przypadku przewlekłych powikłań, takich jak krwotoki do ciała szklistego.
- Terapia przeciwzakrzepowa – stosowana ostrożnie, zwłaszcza u pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia.
Możliwe powikłania
Nieleczony zakrzep żyły centralnej siatkówki może prowadzić do:
- Trwałej utraty wzroku
- Jaskry neowaskularnej
- Krwotoków do ciała szklistego
- Niedotlenienia siatkówki
Zapobieganie CRVO
Ponieważ CRVO często wiąże się z innymi schorzeniami układowymi, profilaktyka obejmuje:
- Kontrolę ciśnienia tętniczego
- Unikanie palenia i nadmiernego spożycia alkoholu
- Regularne badania okulistyczne dla osób z grupy ryzyka
- Zdrową dietę bogatą w kwasy omega-3 i antyoksydanty
Podsumowanie
Zakrzep żyły centralnej siatkówki to poważne schorzenie, które może prowadzić do trwałej utraty wzroku. Wczesna diagnoza oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia, takiego jak terapia anty-VEGF, laseroterapia czy steroidy, mogą znacząco poprawić rokowania pacjenta. Profilaktyka obejmuje kontrolę czynników ryzyka oraz regularne badania okulistyczne.
Bibliografia
