Zaćma wikłająca – charakterystyka wtórnej katarakty
Czym jest zaćma wikłająca?
Zaćma wikłająca to wtórna forma zaćmy, która rozwija się wtórnie do chorób wewnątrzgałkowych, najczęściej zapalnych. Jej skutkiem jest upośledzenie widzenia, a leczenie wymaga zintegrowanego podejścia diagnostyczno-terapeutycznego.
Jakie są przyczyny zaćmy wikłającej?
Do przyczyn zaćmy wikłającej należą:
- Zapalenia błony naczyniowej (przednie, pośrednie, tylne)
- Zwyrodnienia siatkówki (retinitis pigmentosa, zwyrodnienie miopowe)
- Odwarstwienie siatkówki
- Jaskra (np. glaukomflecken)
- Guzy wewnątrzgałkowe (retinoblastoma, czerniak, przerzuty)
Objawy zaćmy wikłającej
Zaćma wikłająca to rodzaj katarakty, który objawia się stopniowym pogorszeniem ostrości widzenia, często bardziej zauważalnym niż w przypadku zaćmy starczej. Pacjenci skarżą się na zamglone i niewyraźne widzenie na odległość, słabszy kontrast oraz wrażenie blaknięcia barw. Objawy zaćmy wikłającej mogą szybko się nasilać, szczególnie jeśli towarzyszy im aktywna choroba oka, jak retinopatia czy zapalenie błony naczyniowej.
Patofizjologia
Zaćma wikłająca najczęściej zaczyna się jako zaćma podtorebkowa tylna – zmętnienie tylnej soczewki oka. Przewlekły stan zapalny lub degeneracyjny prowadzi do zaburzenia metabolizmu soczewki i depozytu toksyn w tylnej części torebki.
Obraz kliniczny i badanie przedmiotowe
Pacjenci zgłaszają się z pogorszeniem ostrości wzroku, często towarzyszy temu ból, światłowstręt oraz łzawienie. Kluczowe badania to:
- Ostrość wzroku (dal i blisko)
- Tonometria (Goldmanna)
- Badanie w lampie szczelinowej (komora przednia, tęczówka, soczewka z typowymi cechami „polichromatycznego blasku”)
- Oftalmoskopia po rozszerzeniu źrenicy
Diagnostyka
Diagnostyka zaćmy wikłającej obejmuje:
- Badania krwi (OB, CRP, glikemia, ANA, ACE, VDRL, TORCH itp.)
- USG gałki ocznej (przy znacznej zmętnie soczewki)
- OCT plamki, angiografia fluoresceinowa, perymetria
- Gonioskopia i UBM
- Biometria do obliczenia mocy IOL
Leczenie zaćmy wikłającej
Leczenie zachowawcze
Kontrola zapalenia przed i po operacji zaćmy. Steroidoterapia miejscowa i ogólna, a w razie potrzeby leczenie przeciwdrobnoustrojowe (np. toksoplazmoza, HSV).
Leczenie chirurgiczne
- Fakoemulsyfikacja z implantacją soczewki IOL (najlepiej do torebki)
- Odpowiednia technika i narzędzia (haki irysowe, pierścienie CTR)
- Odpowiedni dobór IOL (akrylowe, jednoelementowe, z ostrymi krawędziami)
Powikłania zaćmy wikłającej
- Intraoperacyjne: dezinsercja obwódki rzęskowej, pęknięcie torebki tylnej, wylewy, utrata fragmentów jądra
- Pooperacyjne: CME, wznowa zapalenia, zmiany IOP, PCO, zapalenie wnętrza gałki ocznej
Rehabilitacja i edukacja pacjenta
Pacjent powinien otrzymać informację o konieczności dalszego leczenia podstawowego schorzenia, możliwych powikłaniach i potrzebie długoterminowej obserwacji. Po stabilizacji stanu ocznu, dobór korekcji do bliży.
Znaczenie zespołu wielodyscyplinarnego w leczeniu zaćmy wikłającej
Pacjenci z zaćmą wikłającą wymagają współpracy okulisty, reumatologa, internisty, specjalisty chorób zakaźnych oraz pielęgniarek. Odpowiednia koordynacja poprawia rokowanie i satysfakcję z leczenia narządu wzroku.
Podsumowanie
Zaćma wikłająca to powikłanie licznych chorób wewnątrzgałkowych, szczególnie zapalnych. Skuteczne leczenie wymaga wczesnej diagnozy, kontroli procesu zapalnego i bezpiecznego przeprowadzenia chirurgii zaćmy w odpowiednim czasie. Multidyscyplinarne podejście jest kluczowe dla uzyskania optymalnych wyników i poprawy jakości życia.
Bibliografia
