Trudności w czytaniu u dzieci – czy to niedomoga konwergencji?
Do gabinetu okulistycznego często zgłaszają się rodzice dzieci, które mają problemy z czytaniem. Jedną z najważniejszych przyczyn, którą powinien wykluczyć dobry okulista dziecięcy jest niedomoga konwergencji. W takiej sytuacji konieczne jest przeprowadzenie pełnego badania okulistycznego, na które składa się ocena ruchomości gałek ocznych, badanie ostrości wzroku, badanie przedniego odcinka gałki ocznej oraz badanie dna oka. W skład badania ruchomości gałek ocznych wchodzi ocena konwergencji. Konwergencja jest to odruch zbieżnego ustawienia oczu w sytuacji aktywności wzrokowej do bliży. Fizjologicznie oczy powinny się ustawiać zbieżnie aż do momentu kiedy przedmiot znajdzie się w odległości 10 cm od oczu. Jeśli przysuniemy przedmiot bliżej i oczy nie ustawią się zbieżnie tj. do nosa, możemy taką sytuację potraktować jako fizjologiczną.
Niedomoga konwergencji u dzieci – Objawy i ćwiczenia
Do objawów niedomogi konwergencji zalicza się uczucie zmęczenia oczu, bóle głowy oraz podwójne widzenie. Objawy te najczęściej występują przy czytaniu. W leczeniu zaburzenia konwergencji najczęściej stosuje się ćwiczenia ortoptyczne, ale w najpoważniejszych przypadkach konieczne jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego.
Obecnie trwają dyskusje nad formą ćwiczeń ortoptycznych, które byłyby najskuteczniejsze u osób, u których występuje niedomoga konwergencji. Część okulistów, w celu poprawy konwergencji oczu, zaleca terapię w warunkach domowych. Polega ona na stosowaniu tzw. „pompek dla oczu” z wykorzystaniem ołówka lub długopisu. Zaleca się, żeby dzieci zbliżały przedmiot do twarzy aż do momentu kiedy będą widziały go podwójnie – celem jest zmniejszenie dystansu od oczu, przy którym dochodzi do dwojenia się obrazu. Ćwiczenia zaleca się przeprowadzać przez 12 do 16 tygodni. Najnowsze dane wskazują jednak, że w kontekście poprawy zaburzeń motoryki gałek ocznych w przypadku niedomogi konwergencji skuteczniejsze są ćwiczenia pod nadzorem ortoptysty lub optometrysty. W publikacji pt. “Home- and Office-Based Vergence and Accommodative Therapies for Treatment of Convergence Insufficiency in Children and Young Adults: A Report by the American Academy of Ophthalmology.” autorzy zalecają ćwiczenia w gabinecie ortoptysty lub optometrysty jako podstawę leczenia niedomogi konwergencji u młodszych dzieic. W chwili obecnej brakuje pełnych dowodów naukowych na skuteczność terapii domowej, ale na podstawie konsensusu ekspertów może być ona zalecana. Dodatkiem dla dość monotonnych „pompek dla oczu” mogą być ćwiczenia przeprowadzane w oparciu o aplikacje na smartfona lub gry komputerowe. Do polecanych aplikacji służących poprawie konwergencji oka zalicza się np. MyEyeGym, czy AmblyoPlay.
W przypadku starszych dzieci oraz młodych dorosłych brakuje dowodów na skuteczność terapii opartej na zbliżaniu przedmiotów do twarzy zarówno w warunkach domowych, jak i w gabinecie ortoptysty lub optometrysty. Autorzy powyższej publikacji wskazują, że u młodych dorosłych skuteczne może być stosowanie szkieł rozpraszających oraz tzw. pryzmatów, które wymuszają odruch akomodacji oraz konwergencji. Ponadto, w przypadku pojawienia się niedomogi konwergencji u dorosłych należy pamiętać, że może ona być spowodowana szeregiem chorób neurologicznych oraz ogólnoustrojowych w tym: choroba Parkinsona, pląsawica Huntigtona, miastenia, orbitopatia tarczycowa, czy udar mózgu.
Należy podkreślić, że leczenie niedomogi konwergencji u dzieci jest bardzo skuteczne i sukces osiąga się nawet w 70-80% przypadków.
Bibliografia:
Chang MY, Morrison DG, Binenbaum G, Heidary G, Trivedi RH, Galvin JA, Pineles SL. Home- and Office-Based Vergence and Accommodative Therapies for Treatment of Convergence Insufficiency in Children and Young Adults: A Report by the American Academy of Ophthalmology. Ophthalmology. 2021 Dec;128(12):1756-1765. doi: 10.1016/j.ophtha.2021.05.017. Epub 2021 Jun 23. PMID: 34172337.
Alvarez TL, Scheiman M, Santos EM, Yaramothu C, d’Antonio-Bertagnolli JV. Convergence Insufficiency Neuro-mechanism in Adult Population Study Randomized Clinical Trial: Clinical Outcome Results. Optom Vis Sci. 2020 Dec;97(12):1061-1069. doi: 10.1097/OPX.0000000000001606. PMID: 33186192; PMCID: PMC7744390.