Suplementy diety a AMD – czy mogą spowolnić progresję zaniku geograficznego siatkówki?
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) to główna przyczyna utraty wzroku w krajach o wysokiej długości życia. Zanik geograficzny (GA) siatkówki, będący jednym z zaawansowanych etapów AMD, cechuje się nieodwracalnym uszkodzeniem komórek siatkówki, co prowadzi do utraty widzenia centralnego. W obliczu ograniczeń dostępnych terapii, takich jak wysokie koszty i skutki uboczne leków podawanych iniekcyjnie, rośnie zainteresowanie alternatywami, w tym suplementami diety.
Suplementacja i jej wpływ na zanik geograficzny siatkówki – co mówi nauka?
Badanie AREDS i AREDS2, dwa wieloośrodkowe, randomizowane badania kliniczne, dostarczyły dowodów na korzyści płynące z suplementacji antyoksydantów i karotenoidów. W szczególności:
- Witamina C, witamina E i β-karoten – u osób z GA zlokalizowanym poza centralną plamką, suplementacja antyoksydantami spowolniła progresję GA w kierunku centrum plamki o około 36%.
- Luteina i zeaksantyna – w badaniu AREDS2 suplementacja luteiną i zeaksantyną zmniejszyła tempo zbliżania się GA do centrum plamki o około 35%, nawet u osób stosujących antyoksydanty z AREDS.
- Brak wpływu na powierzchnię GA – suplementy nie wykazały znaczącego wpływu na tempo powiększania się całkowitej powierzchni zaniku geograficznego siatkówki.
Mechanizmy działania
Antyoksydanty i karotenoidy, takie jak luteina i zeaksantyna, wspierają naturalne procesy ochronne w plamce, zwane zjawiskiem oszczędzania dołeczka (foveal sparing). Proces ten opóźnia zajęcie centralnej części plamki przez GA, co ma kluczowe znaczenie dla długotrwałego zachowania ostrości widzenia.
Praktyczne wskazówki dla pacjentów z AMD
Na podstawie wyników badań można zalecić stosowanie suplementów diety zawierających:
- Witaminy C i E oraz luteinę i zeaksantynę – szczególnie w formule AREDS2, która wyklucza β-karoten (ze względu na ryzyko raka płuc u palaczy).
- Opcjonalnie cynk – który może zmniejszyć ryzyko przejścia AMD w postać neowaskularną.
Podsumowanie
Suplementy diety, choć nie zastąpią leków, mogą być wartościowym wsparciem w terapii zaniku geograficznego siatkówki (GA) u osób z AMD. Warto skonsultować ich stosowanie z lekarzem, aby dobrać odpowiednią formułę, zwłaszcza w przypadku indywidualnych przeciwwskazań. Wyniki badań AREDS i AREDS2 sugerują, że suplementacja może stać się istotnym elementem standardu opieki nad pacjentami ze zwyrodnieniem plamki żółtej związanym z wiekiem (AMD).
Bibliografia
Keenan, T.D.L. i in. (2024). Oral Antioxidant and Lutein/Zeaxanthin Supplements Slow Geographic Atrophy Progression to the Fovea in Age-Related Macular Degeneration. Ophthalmology.
