Suplementy diety a AMD – czy mogą spowolnić progresję zaniku geograficznego siatkówki?
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) to główna przyczyna utraty wzroku w krajach o wysokiej długości życia. Występowanie AMD jest powiązane z wieloma czynnikami, w tym z czynnikami genetycznymi oraz stylem życia. Zanik geograficzny (GA) siatkówki, będący jednym z zaawansowanych etapów AMD, cechuje się nieodwracalnym uszkodzeniem komórek siatkówki, co prowadzi do utraty widzenia centralnego. W obliczu ograniczeń dostępnych terapii, takich jak wysokie koszty i skutki uboczne leków podawanych iniekcyjnie, rośnie zainteresowanie alternatywami, w tym suplementami diety.
Suplementacja poszczególnych składników odżywczych i ich wpływ na zanik geograficzny siatkówki – co mówi nauka?
Badania wykazały, że podawanie kombinacji witamin antyoksydacyjnych oraz składników mineralnych w formułach takich jak AREDS i AREDS2 przynosi korzyści w przebiegu AMD. W szczególności:
- Witamina C, witamina E i β-karoten – u osób z GA zlokalizowanym poza centralną plamką, codzienna suplementacja witaminami antyoksydacyjnymi spowolniła progresję GA w kierunku centrum plamki o około 36%.
- Luteina i zeaksantyna – suplementacja luteiny i zeaksantyny, zgodnie z formułą AREDS2, zmniejszyła tempo zbliżania się GA do centrum plamki o około 35%, nawet u osób stosujących antyoksydanty z badania AREDS. Są to karotenoidy kluczowe dla zdrowia plamki żółtej.
- Brak wpływu na powierzchnię GA – suplementy nie wykazały znaczącego wpływu na tempo powiększania się całkowitej powierzchni zaniku geograficznego siatkówki.
Mechanizmy działania
Antyoksydanty i karotenoidy, takie jak luteina i zeaksantyna, odgrywają ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu plamki żółtej, wspierając naturalne procesy ochronne i zjawisko oszczędzania dołeczka (foveal sparing). Proces ten opóźnia zajęcie centralnej części plamki przez GA, co ma duże znaczenie dla długotrwałego zachowania ostrości widzenia.
Praktyczne wskazówki dla pacjentów ze zwyrodnieniem plamki żółtej AMD
Na podstawie wyników badań oraz dotychczasowych danych świadczących o korzyściach, zaleca się stosowanie suplementów diety zawierających:
- Witaminy C i E oraz luteinę i zeaksantynę – szczególnie w formule AREDS2, która wyklucza β-karoten (ze względu na ryzyko raka płuc u palaczy).
- Opcjonalnie cynk i tlenek cynku – które mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju postaci neowaskularnej AMD.
- Częste spożywanie ryb i owoców morza – bogatych w kwasy omega-3, które odgrywają ważną rolę w ochronie siatkówki i prawidłowym funkcjonowaniu naczyń krwionośnych oka.
- Zróżnicowana dieta – bogata w orzechy, nasiona, białka oraz owoce, takie jak czarne porzeczki, które wspierają zdrowie oczu.
- Unikanie oleju palmowego – który może negatywnie wpływać na rozwój AMD.
- Styl życia – utrzymanie zdrowego trybu życia, w tym odpowiednia dieta, jest kluczowe w profilaktyce i spowolnieniu rozwoju AMD.
Podsumowanie
Suplementy diety, choć nie zastąpią leków, mogą być wartościowym wsparciem w terapii zaniku geograficznego siatkówki (GA) u osób z rozpoznaniem AMD. Warto skonsultować ich przyjmowanie z lekarzem, aby dobrać odpowiednią ilość dzienną oraz postać suplementów, zwłaszcza w przypadku indywidualnych przeciwwskazań. Korzyści wynikające z codziennej suplementacji witaminami antyoksydacyjnymi i składnikami mineralnymi, zgodnie z formułą AREDS, mogą stać się istotnym elementem zdrowego trybu życia i standardu opieki nad pacjentami ze zwyrodnieniem plamki żółtej związanym z wiekiem (age related eye disease).
Bibliografia
Keenan, T.D.L. i in. (2024). Oral Antioxidant and Lutein/Zeaxanthin Supplements Slow Geographic Atrophy Progression to the Fovea in Age-Related Macular Degeneration. Ophthalmology.
