Okulary z filtrem światła niebieskiego – warto?
Światło niebieskie o długości fali w zakresie 415-455 nm jest emitowane przez żarówki LED oraz ekrany większości współczesnych urządzeń elektronicznych. Rewolucja, która wprowadziła światło o krótkiej fali do naszych domów, była kierowana wiedzą, że żarówki LED wymagają do działania istotnie mniej energii niż klasyczne żarówki i tym samym są dużo korzystniejsze z punktu widzenia środowiska. Wszechobecność wysokoenergetycznego światła niebieskiego sprawiła jednak, że lekarze, naukowcy, a także użytkownicy zaczęli się zastanawiać, czy szkodliwe światło niebieskie emitowane przez urządzenia cyfrowe pozostaje bez wpływu na zdrowie oczu, a także na zdrowie całego organizmu. Coraz większa liczba pacjentów zadaje w gabinecie lekarskim pytanie, czy warto zapłacić więcej za okulary z filtrem światła niebieskiego lub soczewki okularowe wyposażone w specjalną powłokę blokującą światło niebieskie. Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, ale mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu większość z Was wyrobi sobie na ten temat własne zdanie.
Ryzyko uszkodzenia oczu
Badania eksperymentalne pokazały, że światło niebieskie o bardzo wysokim natężeniu może doprowadzić do uszkodzenia fotoreceptorów, czyli komórek odpowiedzialnych za odbieranie światła w ludzkim oku. Badania nad światłem niebieskim opierano na założeniu, że duża ilość energii związana z takim rodzajem światła prowadzi do powstawania wolnych rodników w siatkówce, co z kolei może prowadzić do uszkodzenia struktur odpowiedzialnych za prawidłowy odbiór obrazu. W rzeczywistości część badań doświadczalnych pokazała, że wysokoenergetyczne światło niebieskie może doprowadzić do uszkodzenia siatkówki. Należy jednak pamiętać, że w badaniach doświadczalnych wykorzystywano wielokrotnie większe natężenie światła niż w przypadku urządzeń elektronicznych, żarówek LED czy nawet światła dziennego emitowanego przez słońce. Naukowcy podkreślają, że ilość szkodliwego promieniowania emitowanego przez ekrany monitorów, które dociera do naszych oczu w związku z korzystaniem z urządzeń cyfrowych, nie doprowadza do uszkodzenia naszych oczu. W związku z powyższym, ze względu na brak naukowych dowodów, że światło niebieskie może uszkadzać nasz wzrok, Amerykańska Akademia Okulistyki nie zaleca stosowania okularów blokujących światło niebieskie podczas korzystania z komputera.
Zmęczenie oczu
Działania marketingowe producentów okularów oraz szkieł okularowych wskazują niejednokrotnie, że światło niebieskie może negatywnie wpływać na komfort i powodować uczucie zmęczenia oczu w czasie długich godzin pracy przed komputerem. Należy podkreślić, że brak jest naukowych dowodów podtrzymujących powyższą tezę. Zespół widzenia komputerowego, czyli zmęczenia oczu związanego z pracą przed ekranem urządzeń elektronicznych (ang. digital eye strain), wynika przede wszystkim ze zwiększonego napięcia akomodacji (skurczu oka wynikającego z bliskiej odległości od monitora komputera) oraz z nieprawidłowego rozprowadzania łez, co prowadzi do suchości oczu i niedostatecznego mrugania. W czasie pracy przed komputerem okuliści zalecają stosowanie się do zasady 60-60-6. Przynajmniej raz na 60 minut należy przez 60 sekund patrzeć na obiekt oddalony o minimum 6 metrów. Dodatkowo warto stosować preparaty sztucznych łez pozbawione konserwantów. Takie postępowanie jest o wiele skuteczniejsze niż noszenie okularów z filtrem światła niebieskiego.
Rytm dobowy
Rytm dobowy jest bardzo precyzyjnie regulowany i ewolucyjnie związany jest z czasem trwania naturalnego, dziennego oświetlenia słonecznego w danej porze roku. Wraz z rewolucją związaną z rozpowszechnieniem sztucznego oświetlenia, a następnie z wprowadzeniem do powszechnego użytku urządzeń elektronicznych wyposażonych w ekrany emitujące światło niebieskie, zależność człowieka od wschodu i zachodu słońca zaczęła istotnie słabnąć. Fizjologicznie zmiana ta jest możliwa przez zmianę rytmu wydzielania melatoniny.
W ciągu dnia niebieskie światło hamuje wydzielanie melatoniny, stymuluje nas do działania i nie pozwala nam zasnąć. W nocy dochodzi do zmniejszenia natężenia niebieskiego światła i do wzrostu wydzielania melatoniny, która pomaga nam zasnąć. W związku z powyższym lekarze oraz badacze wskazują, że nadmiar światła niebieskiego przed snem może negatywnie wpływać na nasz rytm dobowy, utrudniać zasypianie oraz prowadzić do przewlekłych zaburzeń snu. Lekarze zalecają, żeby powstrzymywać się od korzystania z urządzeń cyfrowych przed snem. Pewnym rozwiązaniem dla osób, które nie rozstają się ze swoimi e-bookami, może być włączenie filtru światła niebieskiego w urządzeniu – spowoduje to istotne zmniejszenie emisji światła niebieskiego i umożliwi nam elektroniczną lekturę przed snem, co może pomóc lepiej spać.
Zagrożenie dla dzieci?
Ze względu na potencjalny wpływ szkodliwego światła niebieskiego na rytm dnia, problemy ze snem czy prawidłowy rozwój dzieci, Amerykańskie Towarzystwo Pediatryczne wydało zalecenia dotyczące czasu, który dzieci mogą spędzać przed ekranem komputera. Niestety, nie we wszystkich aspektach wytyczne te są precyzyjne:
- do 18 miesiąca życia nie zaleca się korzystania przez dzieci z urządzeń elektronicznych oraz oglądania ekranu telewizora
- między 18 a 24 miesiącem życia dozwolone jest sporadyczne oglądanie programów przeznaczonych dla dzieci wraz z rodzicem
- między 2 a 5 rokiem życia dopuszczalne jest korzystanie z ekranu urządzeń elektronicznych lub ekranu telewizora maksymalnie przez 1 godzinę dziennie
- powyżej 5 roku życia czas spędzony przed ekranem urządzeń elektronicznych lub przed ekranem telewizora powinien być ściśle regulowany przez rodziców lub opiekunów.
Uzupełnienie powyższych zaleceń stanowi kodeks przygotowany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne.
- nie należy zupełnie zakazywać dzieciom korzystania z urządzeń elektronicznych. Współczesny świat oparty jest na tych urządzeniach i wcześniej lub później będą one istotną częścią życia naszych dzieci
- należy omawiać z dziećmi rolę technologii w naszym życiu. Należy wskazywać, że komputer, tablet czy telefon to nie są zabawki i trzeba nauczyć się z nich prawidłowo korzystać.
- do limitów czasu spędzonego przed ekranem należy podchodzić elastycznie. Inaczej należy liczyć czas spędzony na wideorozmowie z dziadkami, czy czas poświęcony na odrobienie lekcji z wykorzystaniem komputera, a inaczej czas spędzony na rozrywce, np. grze czy oglądaniu bajek.
- należy zwracać uwagę, aby dzieci nie korzystały z urządzeń elektronicznych bezpośrednio przed snem (30 minut przed snem). Dzieci nie powinny mieć możliwości korzystania ze wspomnianych urządzeń w łóżku przy zgaszonym świetle.
Podsumowanie
Urządzenia elektroniczne zmieniły nasze życie. W większości przypadków jest to zmiana pozytywna. Dotychczasowe dane wskazują, że światło niebieskie emitowane przez urządzenia cyfrowe jest bezpieczne dla naszych oczu i nie ma konieczności noszenia okularów blokujących światło niebieskie w okularach korekcyjnych do pracy przy komputerze. Należy jednak pamiętać o higienicznych zasadach korzystania z ekranu komputera, tabletu czy smartfona. Zarówno z punktu widzenia zdrowia oczu, zdrowego snu, czy dobrego samopoczucia należy stosować się do kilku podstawowych zasad.
a) pamiętaj o mruganiu. Ludzie statystycznie mrugają około 15 razy na minutę. Mruganie jest konieczne do prawidłowego wydzielania oraz rozprowadzania wszystkich składników łez. Ponadto, mruganie zapobiega nadmiernemu parowaniu łez. Badania wskazują, że gdy pracujemy przed komputerem, mrugamy nawet 50% rzadziej niż normalnie, co może prowadzić do suchości oczu.
b) pamiętaj o zasadzie 60-60-6. W przypadku pracy przed komputerem, który znajduje się w odległości około 1 m od nas, dochodzi do skurczu oka (skurczu akomodacyjnego). Skurcz taki jest konieczny, aby widzieć ostro przedmioty, które znajdują się w niewielkiej odległości od nas. Reguła 60-60-6 mówi o tym, żeby co 60 minut pracy przed komputerem przez 60 sekund patrzeć na obiekt położony minimum 6 metrów od nas. Takie postępowanie pozwala na rozluźnienie skurczu akomodacji i umożliwia odpoczynek naszym oczom.
c) pamiętaj o nawilżaniu. Ze względu na częstość mrugania oraz sztuczną wentylację w pomieszczeniu nasze oczy wysuszają się. Suche oko może powodować bardzo nasilony dyskomfort. Pamiętaj o kroplach nawilżających bez konserwantów!
d) pamiętaj o właściwie dobranych okularach. W czasie konsultacji okulistycznej poproś o możliwość sprawdzenia ostrości widzenia i komfortu patrzenia także do pośrednich odległości, tj. takich, w jakich znajduje się komputer! Wybór odpowiednich okularów korekcyjnych z filtrem światła niebieskiego może poprawić komfort pracy.
e) pamiętaj o prawidłowych ustawieniach swojego monitora. Dostosuj jasność monitora do światła w pomieszczeniu, w którym się znajdujesz. Zbyt mocne oświetlenie monitora może powodować bóle głowy i zmęczenie oczu.
f) staraj się ograniczyć odbicia od ekranu przez wykorzystywanie matowego filtra – taki zabieg może istotnie poprawić komfort pracy wzrokowej!
Jeśli powyższe wskazówki nie przynoszą ulgi, rozważ wizytę u okulisty lub u okulisty dziecięcego (w przypadku dzieci)!
Opracowano na podstawie
https://www.aao.org/eye-health/tips-prevention/computer-usage
https://www.aao.org/eye-health/tips-prevention/blue-light-digital-eye-strain
https://www.aao.org/eye-health/tips-prevention/should-you-be-worried-about-blue-light
