Obwodowe zwyrodnienia siatkówki
Częstą przyczyną konsultacji w gabinecie okulistycznym jest badanie dna oka z powodu zmian zwyrodnieniowych obwodu siatkówki. Zwyrodnienie kraciaste, zwyrodnienie typu ślad ślimaka, czy rozwarstwienie siatkówki to niektóre ze zmian, które wymagają obserwacji, a w wyselekcjonowanych przypadkach stanowią wskazanie do profilaktycznej laseroterapii. W przeszłości okuliści większość zmian obwodu siatkówki kwalifikowali do zabiegu laserowego w celu zmniejszenia ryzyka odwarstwienia siatkówki. Dane naukowe wskazują jednak, że postępowanie takie nie zawsze przynosi oczekiwane rezultaty. Pomimo, że osoby ze zmianami zwyrodnieniowymi siatkówki mają zwiększone ryzyko odwarstwienia siatkówki, to nie zawsze dochodzi do niego w miejscu zaobserwowanego wcześniej zwyrodnienia. Tym samym zabieg profilaktyczny może nie być skuteczny u wszystkich pacjentów.
Zwyrodnienie kraciaste
Jednym z najczęściej spotykanych zwyrodnień siatkówki jest zwyrodnienie kraciaste. Dotyczy ono nawet 10% populacji, a występuje obuocznie nawet u 40% osób z tej grupy. Zwyrodnienie kraciaste predysponuje do przedarcia i odwarstwienia siatkówki. W badaniach sekcyjnych stwierdzono przedarcie siatkówki w 2,5% gałek ocznych ze zwyrodnieniem kraciastym. Niemniej, należy zauważyć że przedarcie nastąpiło w obszarze zwyrodnienia kraciastego tylko w przypadku 1.4% badanych oczu. Wynika z tego, że obecność zwyrodnienia kraciastego wskazuje na podwyższone ryzyko wystąpienia przedarcia siatkówki nie tylko w obszarze zwyrodnienia, ale na obszarze całej siatkówki. W związku z powyższym zabezpieczenie laserem jedynie miejsca objętego zwyrodnieniem może nie być wystarczające w celu uniknięcia przedarcia siatkówki oraz jej odwarstwienia.
Szczególną uwagę okuliści zwracają również na zwyrodnienia u pacjentów, u których w jednym oku doszło już do przedarciowego odwarstwienia siatkówki. W takie sytuacji zaleca się profilaktyczne leczenie całego obwodu siatkówki objętego zmianami zwyrodnieniowymi. Badania wskazują, że takie profilaktyczne działanie jest skuteczne u pacjentów z krótkowzrocznością mniejsza niż 6D (tj. -5D, -4etc.) oraz u których zwyrodnienie kraciaste siatkówki obejmuje mniej niż 25% obwodu gałki ocznej.
Rozwarstwienie siatkówki
Rozwarstwienie siatkówki powstaje na skutek niedoskonałości tkanki łącznej (tj. gleju) występującego w siatkówce. Prowadzi to do rozdzielenia siatkówki na dwie warstwy oraz utraty jej funkcji w miejscu rozwarstwienia. Rozwarstwienie siatkówki jest zmianą o nieustalonej etiologii. Rozwarstwienie siatkówki jest rzadsze niż zwyrodnienie kraciaste i występuje u około 1% ludzi. Rozwarstwienie siatkówki nie jest związane z istotnie większym ryzykiem odwarstwienia siatkówki i w związku z powyższym nie wymaga profilaktycznej laseroterapii.
Przedarcie siatkówki
Przedarcie siatkówki nie jest zmianą zwyrodnieniową, ale może powstać w obszarze zwyrodnienia. Przedarcie siatkówki, szczególnie w połączeniu z objawami tj. błyskami lub zaburzeniem widzenia wymaga natychmiastowej laseroterapii profilaktycznej. Takie postępowanie ma na celu niedopuszczenie do powstania odwarstwienia siatkówki, które stanowi bezpośrednie ryzyko trwałego uszkodzenia widzenia.
Odwarstwienie siatkówki
Odwarstwienie siatkówki to stan bezpośredniego zagrożenia dla wzroku. Odwarstwienie siatkówki, które nie objęło jeszcze plamki żółtej, czyli jednej z najważniejszych struktur dla oka wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej – witrektomii. W przypadku objęcia procesem plamki żółtej zmiany w narządzie wzroku są już częściowo nieodwracalne.
Profilaktyczna fotokoagulacja siatkówki
Z punktu widzenia pacjenta zabieg profilaktycznej fotokoagulacji (laserowania) siatkówki nie różni się w sposób istotny od zwykłego badania okulistycznego. Zabieg jest bezbolesny i bezpieczny. Wymaga rozszerzenia źrenic oraz założenia na gałkę oczną specjalnej soczewki. Najgroźniejsze dla pacjenta są powikłania odległe wykonania takiego zabiegu tj. powstanie nowych przedarć oraz powstanie błony nasiatkówkowej. Ze względu na wspomniane powikłania zabieg profilaktycznej fotokoagulacji powinien być stosowany tylko w sytuacji jednoznaczny wskazań medycznych.
Aktualne rekomendacje
W chwili obecnej brakuje danych uzasadniających stosowanie profilaktycznej fotokoagulacji w przypadku bezobjawowych zwyrodnień siatkówki. Pacjenci, u których występują zwyrodnienia siatkówki, np. zwyrodnienie kraciaste siatkówki, powinni być edukowani w zakresie niepokojących objawów tj. błysków, pojawienia się dużej liczby mętów przed okiem, pogorszenia ostrości wzroku lub wystąpienia ciemnej zasłony przed okiem. W takiej sytuacji pacjenci powinni szukać natychmiastowej pomocy okulistycznej, gdyż wdrożenie właściwego leczenia jest często warunkiem zachowania dobrej ostrości wzroku. Mieszkańcom stolicy i okolic polecamy oczywiście konsultację w gabinetach Okulista Warszawa – Okulistyka Akademicka.
