Nadwzroczność u dzieci i dorosłych – czym jest i jak ją leczyć?
Nadwzroczność to jeden z najczęstszych błędów refrakcji diagnozowanych zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Stan ten wiąże się z trudnościami w skupieniu się na bliskich obiektach, podczas gdy odległe obiekty można zobaczyć wyraźnie (z zastrzeżeniem prawidłowo funkcjonującej akomodacji). Nadwzroczność jest konsekwencją skupiania światła za siatkówką, a nie bezpośrednio na niej. Prawidłowe zrozumienie nadwzroczności może pomóc w zapobieganiu jej długoterminowym komplikacjom i zapewnieniu skutecznego leczenia.
Etiologia
Nadwzroczność można podzielić na cztery główne typy:
Nadwzroczność osiowa: Jest to najczęstszy typ nadwzroczności, często wynikający z tego, że oko jest krótsze niż normalnie. Sytuacja taka prowadzi do skupienia światła za siatkówką. Predyspozycje genetyczne i obrzęk siatkówki mogą prowadzić do tego typu hipermetropii.
Nadwzroczność rogówkowa: Występuje, gdy rogówka ma nieprawidłowy kształt – jest zbyt płaska by skupić światło na siatkówce
Nadwzroczność związana ze współczynnikiem refrakcji : Jest ona spowodowana zmianą wskaźnika załamania soczewki, często związaną z wiekiem lub stanami takimi jak cukrzyca.
Nadwzroczność wynikająca z przemieszczenia struktur w oku: Występuje z powodu nieprawidłowego położenia lub braku soczewki niektórych chorób oczu.
Epidemiologia
Częstość występowania nadwzroczności różni się ze względu na wiek, rasę i płeć. Wiele przypadków jest obecnych od urodzenia, zwłaszcza w postaci nadwzroczności osiowej. Badania wykazały większą częstość występowania umiarkowanej nadwzroczności wśród osób rasy białej oraz u kobiet w wieku do 15 lat i powyżej 30 lat.
Patofizjologia
Patofizjologia nadwzroczności może być związana z kilkoma czynnikami. W prostych przypadkach nadwzroczności, skrócenie osi gałki ocznej lub zmniejszenie zdolności skupiającej rogówki lub soczewki ze względu na ich spłaszczenie są powszechne. Patologiczna nadwzroczność wynika z wrodzonego lub nabytego braku soczewki własnej, podczas gdy nadwzroczność związana ze współczynnikiem refrakcji jest zwykle konsekwencją zmian w soczewce oka.
Czynnościowa nadwzroczność jest spowodowana utratą akomodacji z powodu starzenia się organizmu lub stanów takich jak całkowite porażenie nerwu trzeciego. Rola akomodacji w nadwzroczności jest złożona i dynamiczna, niemniej można podkreślić, że nadwzroczność często wynika z ograniczeń wysiłku akomodacyjnego. U dzieci powszechnym problemem jest nadwzroczność latentna, często powodująca objawy astenopijne (zmęczenia) przy patrzeniu z bliska, ale bez zmniejszenia ostrości widzenia na odległość.
Podsumowując, nadwzroczność jest powszechną wadą wzroku, która może prowadzić do pogorszenia jakości życia, jeśli nie jest leczona. Zrozumienie jej etiologii, epidemiologii i patofizjologii jest kluczowe dla właściwej diagnozy, leczenia i zapobiegania jej komplikacjom.
Objawy nadwzroczności
Manifestacje nadwzroczności mogą znacznie różnić się w zależności od takich czynników jak wiek pacjenta czy stopień nadwzroczności. Niektóre osoby mogą nie wykazywać żadnych objawów, dzięki wrodzonemu napięciu mięśni rzęskowych i wysiłkowi akomodacyjnemu. Inni mogą wykazywać takie objawy jak:
Zbieżne ustawienie oczu: Rodzice mogą zauważyć skierowanie oczu dziecka do wewnątrz z powodu dalekowzroczności.
Astenopia: Pacjenci mogą odczuwać różne stopnie zmęczenia oczu, często związane z przedłużonym wysiłkiem akomodacyjnym.
Zmniejszenie ostrości wzroku: Jeśli dalekowzroczność nie jest korygowana, pacjenci mogą doświadczyć rozmazanego widzenia, zwłaszcza obiektów znajdujących się blisko.
Nagłe rozmazanie widzenia: Przedłużony wysiłek akomodacyjny może prowadzić do epizodów nagłego rozmazania widzenia, znanego również jako pseudomyopia.
Powtarzające się zapalenia: Częste pocieranie oczu przez dzieci może powodować nawracające zapalenia
Przedwczesna presbyopia: Osoby nadwzroczne mogą doświadczyć wcześniejszego początku presbyopii w porównaniu do osób o normalnym widzeniu.
Diagnozowanie nadwzroczności obejmuje wszechstronną ocenę kliniczną:
Test ostrości wzroku: Określa, jak dobrze pacjent widzi na różne odległości.
Badanie w lampie szczelinowej: Ocenia strukturę oka i może wskazać na anatomiczne przyczyny nadwroczności
Badanie dna oka: Może wykazać małą tarczę nerwu wzrokowego z przepełnionymi naczyniami krwionośnymi, znaną jako pseudopapillitis, i fałdy naczyniówki.
Ocena zeza: U podłoża zeza może leżeć nieleczona dalekowzroczność. Test zakrywania i odkrywania może ujawnić zeza ukrytego, podczas gdy test odbicia rogówkowego Hirschberga (HCRT) i badanie przy użyciu pryzmatu mogą zidentyfikować zeza jawnego.
Badanie autorefraktometrem : Badanie to mierzy wielkość dalekowzroczności. W przypadkach podejrzenia dalekowzroczności u dzieci, często stosuje się badanie po kroplach.
Leczenie
Leczenie dalekowzroczności ma na celu zapewnienie prawidłowej korekcji wady wzroku oraz, zapobieganie amblyopii (leniwemu oku, niedowidzeniu), zapobieganie rozwojowi zeza (zbieżności oczu) i zmniejszenia ryzyka nawracających infekcji powiek i zapalenia spojówek.
Powszechnie stosuje się następujące metody:
Korekcja optyczna: Zaleca się soczewki plusowe (okularowe lub soczewki kontaktowe) do skupiania promieni świetlnych na siatkówce. Przy przepisywaniu okularów, należy określić całkowitą ilość dalekowzroczności po kroplach, zwłaszcza u dzieci. Pacjenci z objawową postacią nadwzroczności, w tym dzieci, powinni zawsze otrzymać właściwą korekcję okularową. Młodsze dzieci, szczególnie jeśli współistnieje zez lub niedowidzenie, mogą wymagać pełnej korekty nadwzroczności z jej stopniowym zmniejszaniem w późniejszym okresie.
Zabiegi laserowe: Zabiegi laserowe z zasady zarezerwowane są dla osób dorosłych. PRK, LASIK, czy SMILE to zabiegi oparte na laserze, powszechnie stosowane do korekcji dalekowzroczności. Wybór procedury zależy od czynników takich jak stabilność wady wzroku, grubość rogówki, ciśnienie wewnątrzgałkowe i rozmiar źrenicy.
Zabiegi wewnątrzgałkowe: Fakijne soczewki wewnątrzgałkowe mogą być wszczepiane przed soczewką naturalną w celu skorygowania dalekowzroczności. Refrakcyjna wymiana soczewki, polega natomiast na zastąpieniu soczewki własnej pacjenta, sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Jest to opcja dla przypadków o wysokim stopniu dalekowzroczności lub gdy zabiegi na rogówce są przeciwwskazane.
Bibliografia:
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560716/
