Jaskra wtórna – kiedy może się pojawić?
Jaskra wtórna to stan, w którym wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego, co może skutkować utratą wzroku. Różni się ona od jaskry pierwotnej, ponieważ w przypadku jaskry wtórnej istnieje jasno określona przyczyna prowadząca do zwiększonego ciśnienia w oku. W artykule przedstawimy najczęstsze przyczyny jaskry wtórnej oraz omówimy dostępne metody leczenia, w tym sytuacje, takie jak jaskra wtórna po witrektomii.
Jaskra wtórna – przyczyny
Jaskra wtórna może mieć wiele przyczyn, które można podzielić na kilka grup zależnie od mechanizmu powodującego wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego:
Stany zapalne oka
Jednym z częstszych czynników ryzyka jest stan zapalny wewnątrzgałkowy, jak np. zapalenie błony naczyniowej oka (uveitis). W takich przypadkach jaskra wtórna może być spowodowana bezpośrednio przez proces zapalny lub przez leczenie zapalenia (np. sterydy).
Cukrzyca i inne choroby naczyniowe
Cukrzyca może prowadzić do rozwoju jaskry neowaskularnej. W tym typie jaskry dochodzi do rozwoju nieprawidłowych naczyń krwionośnych w obrębie tęczówki i kanałów odpływowych oka, co utrudnia odpływ cieczy wodnistej i podnosi ciśnienie wewnątrzgałkowe. Jaskra wtórna po witrektomii może się również pojawić w przypadku pacjentów z cukrzycą, szczególnie jeśli wcześniej występowały u nich powikłania siatkówkowe.
Urazy oka
Jaskra pourazowa to kolejny typ jaskry wtórnej, który może pojawić się po urazach tępych lub penetrujących gałkę oczną. Czasami objawy mogą wystąpić natychmiast, ale mogą też pojawić się lata po urazie, kiedy dochodzi do uszkodzenia mechanizmów odpływowych oka.
Leki, zwłaszcza sterydy
Długotrwałe stosowanie sterydów, zarówno miejscowych, jak i ogólnoustrojowych, może prowadzić do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego i rozwoju jaskry wtórnej.
Inne przyczyny
Do innych, rzadziej występujących, przyczyn jaskry wtórnej należą zmiany zwyrodnieniowe (np. jaskra barwnikowa – gdy cząsteczki pigmentu zatykają kanały odpływowe) oraz jaskra pseudoeksfoliacyjna, w której złuszczające się cząsteczki z powierzchni soczewki blokują drogi odpływowe.
Jaskra wtórna po witrektomii
Jaskra wtórna po witrektomii to potencjalne powikłanie po operacji usunięcia ciała szklistego, najczęściej wykonywanej w przypadku chorób siatkówki, takich jak odwarstwienie siatkówki czy zmiany cukrzycowe. Witrektomia może prowadzić do zmian w budowie oka, co skutkuje zaburzeniami odpływu cieczy wodnistej i wzrostem ciśnienia wewnątrzgałkowego, szczególnie u pacjentów z cukrzycą.
Leczenie jaskry wtórnej
Leczenie jaskry wtórnej jest ściśle związane z przyczyną. W zależności od źródła problemu dostępne są różne metody terapii:
- Leczenie farmakologiczne – leki obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe, takie jak beta-blokery, inhibitory anhydrazy węglanowej lub analogi prostaglandyn, są stosowane, gdy jaskra wtórna jest spowodowana stanami zapalnymi lub powikłaniami cukrzycowymi.
- Leczenie laserowe – laseroterapia, np. trabekuloplastyka, może być pomocna w otworzeniu zamkniętych kanałów odpływowych w jaskrze wtórnej.
- Leczenie chirurgiczne – w cięższych przypadkach konieczne jest zastosowanie chirurgii filtracyjnej, aby umożliwić odpływ cieczy wodnistej z oka. Może to obejmować zabiegi takie jak trabekulektomia lub wszczepienie drenu.
Podsumowanie
Jaskra wtórna to forma jaskry, w której istnieje jasno określona przyczyna wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego, prowadząca do uszkodzenia nerwu wzrokowego. Jej przyczyny obejmują stany zapalne, urazy, długotrwałe stosowanie sterydów, a także powikłania chorób, takich jak cukrzyca. W przypadku zabiegu wycięcia ciała szklistego może wystąpić jaskra wtórna po witrektomii, zwłaszcza u pacjentów obciążonych ryzykiem powikłań siatkówkowych. Leczenie jaskry wtórnej wymaga najczęściej indywidualnego podejścia i obejmuje leki, zabiegi laserowe oraz leczenie chirurgiczne.
Bibliografia
https://glaucoma.org/types/secondary-glaucoma
