Jaskra wtórna – kiedy może się pojawić?

Jaskra wtórna to stan, w którym wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego, co może skutkować utratą wzroku. Różni się ona od jaskry pierwotnej, ponieważ w przypadku jaskry wtórnej istnieje jasno określona przyczyna wywołująca wzrost ciśnienia śródgałkowego. W artykule przedstawimy najczęstsze przyczyny jaskry wtórnej oraz omówimy dostępne metody leczenia, w tym sytuacje, takie jak jaskra wtórna po witrektomii.

Jaskra wtórna – przyczyny

Jaskra wtórna może mieć wiele przyczyn, które można podzielić na kilka grup zależnie od mechanizmu powodującego wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz zaburzeń w odpływie płynu wewnątrzgałkowego.

Stany zapalne oka

Jednym z częstszych czynników ryzyka jaskry wtórnej jest stan zapalny wewnątrzgałkowy, jak np. zapalenie błony naczyniowej oka (uveitis). W takich przypadkach jaskra wtórna może być spowodowana bezpośrednio przez proces zapalny lub przez leczenie zapalenia (np. sterydy), co prowadzi do zaburzeń w przednim odcinku oka i utrudnia odpływ cieczy wodnistej.

Cukrzyca i inne choroby układu krążenia

Cukrzyca oraz inne choroby układu krążenia mogą prowadzić do rozwoju jaskry neowaskularnej. W tym typie jaskry dochodzi do rozwoju nieprawidłowych naczyń krwionośnych w obrębie tęczówki i kanałów odpływowych oka, co utrudnia odpływ cieczy wodnistej i podnosi ciśnienie wewnątrzgałkowe. Jaskra wtórna po witrektomii może się również pojawić u pacjentów z cukrzycą, szczególnie jeśli wcześniej występowały u nich powikłania siatkówkowe, takie jak cukrzycowy obrzęk plamki czy odwarstwienie siatkówki.

Urazy oka

Jaskra pourazowa to rodzaj wtórnej jaskry, która może pojawić się po urazach tępych lub penetrujących gałkę oczną. W wyniku uszkodzenia dróg odpływu płynu wewnątrzgałkowego oraz powstania zrostów dochodzi do wzrostu ciśnienia śródgałkowego. Objawy jaskry wtórnej mogą wystąpić natychmiast lub po wielu latach od urazu.

Leki, zwłaszcza sterydy

Długotrwałe stosowanie sterydów, zarówno miejscowych, jak i ogólnoustrojowych, jest czynnikiem ryzyka jaskry wtórnej. Sterydy mogą powodować wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, co prowadzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego.

Inne przyczyny

Do innych, rzadziej występujących przyczyn jaskry wtórnej należą zmiany zwyrodnieniowe, takie jak jaskra barwnikowa, w której cząsteczki pigmentu zatykają kanały odpływowe, a także jaskra pseudoeksfoliacyjna, gdzie złuszczające się cząsteczki z powierzchni soczewki blokują drogi odpływu cieczy wodnistej. W przebiegu zaćmy przejrzałej soczewki może pojawić się jaskra fakolityczna, a także jaskra torebkowa związana z obecnością złogów amyloidowych i komórek nabłonkowych blokujących kanały odpływu. Jaskra hemolityczna powstaje na skutek wylewu krwi do gałki ocznej, co utrudnia odpływ cieczy.

Jaskra wtórna zamkniętego kąta przesączania

Jaskra wtórna zamkniętego kąta przesączania jest spowodowana utrudnieniem odpływu cieczy wodnistej z powodu zamknięcia kąta przesączania. W wyniku tego ciecz gromadzi się za tęczówką, powodując uwypuklenie źrenicy i wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Wśród przyczyn znajdują się guzy wewnątrzgałkowe, zrosty, zmiany w przednim odcinku oka, a także stany zapalne i urazy.

Jaskra wtórna po witrektomii

Jaskra wtórna po witrektomii to istotne powikłanie po zabiegu usunięcia ciała szklistego, wykonywanym w leczeniu m.in. odwarstwienia siatkówki, otworów plamki żółtej czy cukrzycowego obrzęku plamki. Witrektomia może prowadzić do zmian patologicznych w odcinkach gałki ocznej, które utrudniają odpływ cieczy wodnistej i powodują wzrost ciśnienia śródgałkowego.

Diagnostyka jaskry wtórnej

Diagnostyka jaskry wtórnej wymaga wnikliwej oceny zmian patologicznych w obrębie dróg odpływu cieczy wodnistej oraz uwzględniania przewlekłych chorób, na które cierpi pacjent. Badanie kąta przesączania (gonioskopia), pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego, badanie pola widzenia oraz ocena dna oka to podstawowe metody pozwalające na wykrycie symptomów choroby i ocenę szerokości kąta przesączania. W niektórych przypadkach konieczna jest współpraca z innymi specjalistami.

Leczenie jaskry wtórnej

Jaskrze wtórnej kluczowe jest najszybsze wdrożenie leczenia, którego celem jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego i zapobieganie dalszemu uszkodzeniu nerwu wzrokowego. Metody leczenia uzależnione są od przyczyn wywołujących chorobę i obejmują farmakoterapię, leczenie laserowe (np. trabekuloplastyka laserowa) oraz leczenie chirurgiczne, takie jak trabekulektomia czy wszczepienie drenu. W przypadku jaskry wtórnej z odwróconym blokiem źrenicznym stosuje się irydotomię laserową. Niekiedy konieczne jest usunięcie zmian patologicznych, np. w przypadku jaskry związanej z krwotokiem do ciała szklistego, co wymaga usunięcia krwinek czerwonych.

Podsumowanie

Jaskra wtórna to poważne schorzenie, którego rozwój związany jest z różnorodnymi przyczynami, w tym stanami zapalnymi, urazami, chorobami układu krążenia oraz powikłaniami po zabiegach okulistycznych, takich jak witrektomia. Diagnostyka jaskry wtórnej wymaga wnikliwej oceny zmian patologicznych w obrębie gałki ocznej oraz uwzględniania przewlekłych chorób. W leczeniu jaskry wtórnej kluczowe jest jak najszybsze wdrożenie terapii mającej na celu obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego i ochronę nerwu wzrokowego.

Bibliografia

https://glaucoma.org/types/secondary-glaucoma