Jak rozpoznać oczopląs u dzieci?

Oczopląs to szybki, mimowolny ruch oczu, który może przebiegać w różnych kierunkach, najczęściej poziomym lub pionowym. Chociaż oczopląs może występować u osób w każdym wieku, szczególnie istotne jest jego wczesne rozpoznanie u dzieci, gdyż może wpływać na rozwój wzroku i ogólne funkcjonowanie dziecka. W artykule omówimy objawy oczopląsu, przyczyny jego występowania oraz metody diagnostyki i leczenia tego schorzenia u dzieci i niemowląt.

Czym jest oczopląs u dzieci?

Oczopląs to zaburzenie, które polega na rytmicznych, mimowolnych ruchach gałek ocznych. Może być ono wrodzone lub nabyte. Oczopląs wrodzony pojawia się najczęściej między 6 tygodniem a kilkoma miesiącami życia dziecka. Jeśli oczopląs rozwija się po ukończeniu 6 miesięcy, jest uznawany za nabyty i wymaga dalszych badań, w tym obrazowania mózgu (np. rezonansu magnetycznego), aby ustalić jego przyczynę.

Oczopląs u dzieci – rodzaje i przyczyny

Oczopląs u dzieci dzieli się na dwa główne typy: oczopląs sensoryczny oraz oczopląs motoryczny.

• Oczopląs sensoryczny występuje u dzieci z zaburzeniami wzroku, takimi jak wrodzona zaćma, niedorozwój nerwu wzrokowego, wrodzona amauroza Lebera, achromatopsja, albinizm oczno-skórny czy koloboma naczyniówki. W tych przypadkach oczy nie są w stanie przesłać do mózgu wyraźnego obrazu, co prowadzi do problemów z utrzymaniem stabilności wzroku. Ten typ oczopląsu zazwyczaj rozpoczyna się około 2-3 miesiąca życia i utrzymuje się przez całe życie.
• Oczopląs motoryczny dotyczy dzieci, które mają normalny lub niemal normalny wzrok, ale mózg ma problem z kontrolą ruchu oczu. Ten typ oczopląsu jest częstszy i często nie ma jednoznacznej przyczyny. Jeśli u dziecka pojawi się oczopląs w pierwszych miesiącach życia, zazwyczaj przeprowadza się badania w celu wykluczenia innych schorzeń, a jeśli oczy i mózg funkcjonują prawidłowo, diagnoza może obejmować wrodzony oczopląs motoryczny.

Oczopląs u dzieci i dorosłych – objawy schorzenia

Objawy oczopląsu mogą obejmować:

• Szybkie, rytmiczne ruchy oczu w jednym lub więcej kierunkach.
• Problemy z utrzymaniem kontaktu wzrokowego z przedmiotami.
• Zmniejszona ostrość wzroku.
• Trudności z oceną odległości i percepcją głębi.
• U niektórych dzieci – nietypowe pozycje głowy lub przechylanie głowy, co może być próbą znalezienia tzw. „punktu zerowego”, czyli pozycji, w której ruchy oczu są mniej intensywne.

Warto zauważyć, że w przypadku wrodzonego oczopląsu dzieci często nie postrzegają świata jako „trzęsącego się”, co może być zaskoczeniem dla rodziców. Jednakże osoby z nabytym oczopląsem często doświadczają wrażenia „drżenia” obrazu, co nazywa się oscylopsją.

Oczopląs u niemowlaka

Oczopląs u niemowlaka zwykle ujawnia się w pierwszych miesiącach życia. Rodzice mogą zauważyć, że oczy dziecka poruszają się rytmicznie i niezależnie od jego woli. Ważne jest, aby każdy przypadek oczopląsu u niemowląt jak najszybciej ocenił okulista dziecięcy, aby wykluczyć poważniejsze problemy zdrowotne.

Jak wygląda leczenie oczopląsu?

Leczenie oczopląsu zależy od jego przyczyny i nasilenia. W przypadkach, gdy oczopląs jest spowodowany przez zaburzenia wzroku, takie jak duża wada refrakcji, odpowiednie okulary lub soczewki kontaktowe mogą poprawić widzenie i zmniejszyć objawy oczopląsu.

Istnieją również inne metody leczenia:

• Leki – w niektórych przypadkach stosuje się leki, które mogą pomóc zmniejszyć nasilenie oczopląsu. Jednak ich skuteczność jest ograniczona, a skutki uboczne często przewyższają korzyści.
• Toksyna botulinowa – może być stosowana u pacjentów z ciężką oscylopsją, aby tymczasowo złagodzić objawy.
• Chirurgia – w niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy oczopląs prowadzi do nietypowej pozycji głowy, może być zalecana operacja mięśni ocznych. Celem jest zmniejszenie amplitudy oczopląsu lub poprawa pozycji głowy, co może prowadzić do poprawy widzenia, ale nie eliminuje całkowicie oczopląsu.

Podsumowanie

Oczopląs to poważne zaburzenie wzroku, które wymaga odpowiedniej diagnozy i leczenia, zwłaszcza gdy pojawia się u dzieci. Wczesne wykrycie i właściwe postępowanie mogą pomóc zminimalizować wpływ oczopląsu na rozwój wzroku i ogólną jakość życia dziecka. Jeśli zauważysz u swojego dziecka objawy oczopląsu, niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem, aby ustalić odpowiednią diagnozę i leczenie.

Regularne wizyty u okulisty oraz szybkie reagowanie na zmiany w zachowaniu wzrokowym dziecka są kluczowe dla zapewnienia mu najlepszych szans na prawidłowy rozwój wzroku.

Bibliografia

https://aapos.org/glossary/nystagmus