Implantacja zastawki Ahmeda w leczeniu jaskry – opis i możliwe powikłania

Jaskra to przewlekła choroba oczu prowadząca do stopniowej utraty wzroku. Zwiększone ciśnienie wewnątrzgałkowe (IOP) jest kluczowym czynnikiem ryzyka prowadzącym do uszkodzenia nerwu wzrokowego. W przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne i laserowe nie przynosi efektów, stosuje się metody chirurgiczne, takie jak implantacja zastawki Ahmeda. Jest to skuteczna technika zmniejszająca ciśnienie śródgałkowe poprzez odprowadzanie cieczy wodnistej z komory przedniej oka do przestrzeni podspojówkowej.

Opis zastawki Ahmeda

Zastawka Ahmeda to urządzenie wszczepiane do oka w celu kontrolowania odpływu cieczy wodnistej i stabilizacji ciśnienia wewnątrzgałkowego. Składa się z trzech głównych części:

1. Płyty filtracyjnej – wykonanej z silikonu, polipropylenu lub polietylenu o wysokiej gęstości.
2. Elastycznej rurki – wykonanej z silikonu medycznego, przez którą ciecz wodnista odpływa z komory przedniej oka.
3. Mechanizmu zastawkowego – zapobiegającego nadmiernemu odpływowi cieczy, co zmniejsza ryzyko hipotonii (nadmiernego spadku ciśnienia w oku).

Mechanizm ten działa na zasadzie różnicy ciśnień: kiedy ciśnienie w oku przekroczy określony próg (8–12 mmHg), zastawka otwiera się, umożliwiając odpływ cieczy.

Wskazania do zastosowania zastawki Ahmeda

Implantację zastawki Ahmeda stosuje się w leczeniu:

• jaskry wtórnej, np. neowaskularnej, pourazowej, po zapaleniach,
• jaskry opornej na leczenie farmakologiczne i laserowe,
• jaskry w oczach po wcześniejszych operacjach przeciwjaskrowych,
• jaskry pierwotnej otwartego i zamkniętego kąta u pacjentów wysokiego ryzyka.

Technika chirurgiczna implantacji zastawki Ahmeda

Operacja odbywa się w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym i obejmuje kilka etapów:

1. Przygotowanie oka
   • Chirurg wykonuje nacięcie spojówki w superotemporalnym kwadrancie oka.
   • Oczyszcza tkanki i wykonuje hemostazę naczyń.
2. Implantacja płyty zastawki
   • Płytka zastawki jest umieszczana w przestrzeni podspojówkowej, około 8–10 mm od rąbka rogówki.
   • Mocuje się ją do twardówki za pomocą szwów nylonowych 9.0 lub 10.0.
3. Przygotowanie i wprowadzenie rurki
   • Rurka jest przycinana na długość około 2–3 mm i wprowadzana do komory przedniej oka przez otwór wykonany igłą 22–23G.
   • Po umieszczeniu rurki chirurg wykonuje jej stabilizację, zapobiegając przemieszczeniu się implantu.
4. Zabezpieczenie rurki
   • Rurka jest przykrywana przeszczepem (twardówkowym, rogówkowym lub z osierdzia) w celu zapobieżenia ekspozycji.
   • Spojówka jest zszywana w celu jej zamknięcia.
5. Zakończenie operacji
   • Podaje się antybiotyki oraz sterydy w celu zmniejszenia stanu zapalnego i ryzyka infekcji.

Możliwe powikłania po implantacji zastawki Ahmeda

Chociaż implantacja zastawki Ahmeda jest skuteczną metodą leczenia jaskry, nie jest wolna od powikłań.

1. Hipotonia (nadmierny spadek ciśnienia wewnątrzgałkowego)

• Może wystąpić we wczesnym okresie pooperacyjnym.
• Powoduje płytką komorę przednią, ryzyko odwarstwienia siatkówki i choroidalnych wylewów.
• Leczenie to podawanie leków podnoszących ciśnienie, ewentualnie zamknięcie rurki zastawki.

2. Nadciśnienie wewnątrzgałkowe (tzw. faza hipertensyjna)

• Występuje po 1–2 miesiącach od operacji, kiedy dochodzi do włóknienia wokół płytki zastawki.
• Leczenie obejmuje krople przeciwjaskrowe lub dodatkowe zabiegi chirurgiczne.

3. Przemieszczenie lub ekspozycja rurki zastawki

• Zbyt płytkie umieszczenie rurki może prowadzić do jej przemieszczenia lub ekspozycji przez spojówkę.
• Wymaga ponownej operacji i repozycji implantu.

4. Uszkodzenie rogówki i utrata komórek śródbłonka

• Rurka może powodować mikrourazy rogówki, prowadząc do jej obrzęku i degeneracji.
• Ryzyko wzrasta w przypadku kontaktu rurki z rogówką.

5. Zapalenie i infekcje

• Przewlekłe zapalenie może prowadzić do utraty wzroku lub konieczności usunięcia zastawki.
• Ryzyko infekcji można zmniejszyć, stosując profilaktykę antybiotykową.

Skuteczność i wyniki kliniczne

Badania kliniczne wykazują, że zastawka Ahmeda skutecznie obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe u pacjentów z oporną na leczenie jaskrą.

• Średni spadek ciśnienia wewnątrzgałkowego po implantacji wynosi 30–50%.
• Większość pacjentów po zabiegu wymaga mniejszej liczby leków przeciwjaskrowych.
• Po 5 latach od operacji skuteczność zabiegu wynosi 50–70%.

Podsumowanie

Zastawka Ahmeda jest jedną z najczęściej stosowanych metod chirurgicznego leczenia jaskry w przypadkach, gdy inne formy terapii zawodzą. Jest szczególnie przydatna u pacjentów z jaskrą wtórną lub z zaawansowaną chorobą. Mimo że może wiązać się z powikłaniami, odpowiednie monitorowanie pacjentów po operacji pozwala na skuteczne leczenie i poprawę jakości życia osób z jaskrą.

Bibliografia

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5322839