Cukrzycowy obrzęk plamki
Cukrzyca to choroba wynikająca z upośledzonego wydzielania insuliny przez trzustkę (cukrzyca typu 1) lub z niewrażliwości narządów na działanie insuliny (cukrzyca typu 2). Podstawową funkcją insuliny jest wspomaganie transportu glukozy z krwi do tkanek. Zaburzenie funkcjonowania tego procesu prowadzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi. Taka sytuacja jest bardzo niebezpieczna dla naszych naczyń – glukoza uszkadza śródbłonek naczyń, co z kolei przyspiesza rozwój miażdżycy i prowadzi do przewlekłego niedotlenienia naszego organizmu. Ponadto, naczynia w zaawansowanej cukrzycy mają tendencję do przeciekania – w niektórych narządach, w tym w oku, nawet najmniejszy wyciek z naczynia może doprowadzić do trwałego upośledzenia funkcji danego narządu.
Retinopatia cukrzycowa
Uszkodzenia siatkówki związane z cukrzycą nazywane są zbiorczym terminem: retinopatia cukrzycowa. Wśród nieprawidłowości, które może wykryć okulista w czasie badania dna oka u pacjenta chorującego na cukrzycę, znajdują się:
– cukrzycowy obrzęk plamki
– wysięki twarde
– wybroczyny
– wylewy krwi
– nieprawidłowe połączenia między naczyniami
– nowotworzenie naczyń (neowaskularyzacja)
Duże badania epidemiologiczne pokazują, że pewne cechy retinopatii cukrzycowej można wykryć po 20 latach u 99% pacjentów z cukrzycą typu 1 oraz u około 60% pacjentów z cukrzycą typu 2. Szacuje się, że na świecie do 2030 roku aż 200 milionów ludzi będzie chorowało na retinopatię cukrzycową.
Zaburzenie funkcjonowania naczyń prowadzi do powstania charakterystycznych objawów na dnie oka, które wynikają z niedotlenienia siatkówki, a także z nieszczelności naczyń. Należą do nich: obrzęk plamki żółtej, wybroczyny, wysięki, wylewy krwi, a w zaawansowanych postaciach także nowotworzenie naczyń. Należy pamiętać, że do nowotworzenia naczyń dochodzi nie tylko na dnie oka, ale także w jego przednim odcinku – w kącie przesączania.
Cukrzycowy obrzęk plamki
Cukrzycowy obrzęk plamki jest jednym z objawów retinopatii cukrzycowej. Cukrzycowy obrzęk plamki powstaje na skutek nieszczelności naczyń zlokalizowanych w pobliżu plamki żółtej, czyli struktury odpowiedzialnej w ludzkim oku za precyzyjny odbiór obrazu. Początkowo obrzęk plamki może przebiegać bezobjawowo. Z tego względu istotne jest przeprowadzanie regularnych badań okulistycznych u osób chorujących na cukrzycę.
W diagnostyce cukrzycowego obrzęku plamki bardzo istotne jest przeprowadzenie badania optycznej koherentnej tomografii plamki żółtej, czyli badania OCT. Badanie to pozwala uzyskać bardzo precyzyjny obraz plamki żółtej i wykryć bezobjawowe uszkodzenia na bardzo wczesnym etapie. W badaniu OCT okuliści poszukują pogrubienia siatkówki oraz płynu zlokalizowanego przede wszystkim śródsiatkówkowo lub podsiatkówkowo. Badaniem pomocniczym w diagnostyce cukrzycowego obrzęku plamki jest badanie angiografii fluoresceinowej. Pozwala ono wykryć miejsce nieszczelności, a także obszary niedokrwienia spowodowane uszkodzeniem naczyń.
Do objawów subiektywnych cukrzycowego obrzęku plamki można zaliczyć:
– pogorszenie ostrości wzroku
– metamorfopsje, czyli zniekształcenie obrazu
W diagnostyce różnicowej cukrzycowego obrzęku plamki należy wskazać wiele schorzeń okulistycznych, których obraz w badaniu OCT może być zbliżony do cukrzycowego obrzęku plamki:
– retinopatia popromienna
– centralna retinopatia surowicza
– zakrzep żyły siatkówki
– pooperacyjny obrzęk plamki
Leczenie cukrzycowego obrzęku plamki:
– prawidłowa kontrola glikemii
– preparaty anty-VEGF
– laser argonowy
Leczenie cukrzycowego obrzęku plamki to proces długotrwały. Podstawą leczenia jest prawidłowa kontrola glikemii oraz masy ciała. Bez zaangażowania ze strony pacjenta skuteczne leczenie retinopatii cukrzycowej nie jest możliwe. W leczeniu farmakologicznym stosuje się przede wszystkim dogałkowe iniekcje z preparatu anty-VEGF. Do preparatów anty-VEGF stosowanych w leczeniu cukrzycowego obrzęku plamki należą przede wszystkim:
– ranibizumab
– bevacizumab
– aflibercept
Kiedy przejść badanie okulistyczne?
– w momencie rozpoznania cukrzycy typu 2
– 5 lat po rozpoznaniu cukrzycy typu 1
Cukrzyca typu 1, tzw. młodzieńcza, jest związana z niedoborem insuliny i stosunkowo wcześnie daje objawy w postaci wzmożonego pragnienia (polidypsji), czy też nadmiernej dobowej ilości moczu (poliurii). W takiej sytuacji przed wdrożeniem leczenia z reguły nie dojdzie jeszcze do uszkodzenia naczyń. W związku z tym powszechnie rekomenduje się, żeby badanie oczu u takich pacjentów przeprowadzić najpóźniej 5 lat od momentu rozpoznania, a następnie przynajmniej raz w roku.
Cukrzyca typu 2, tzw. dorosłych, wynika przede wszystkim z braku reakcji komórek na działanie insuliny. Najczęściej przebiega początkowo bezobjawowo i może przez wiele lat zostać nierozpoznana. W tym czasie może dojść do nieodwracalnego uszkodzenia naczyń. Dlatego też pacjenci powinni powinni przejść badanie okulistyczne w niezwłocznie po rozpoznaniu cukrzycy typu 2.
Bibliografia:
https://eyewiki.aao.org/Diabetic_Retinopathy
https://eyewiki.aao.org/Diabetic_Macular_Edema
