Błona nasiatkówkowa – objawy i leczenie
Błona nasiatkówkowa (ang. epiretinal membrane, ERM), zwana również makulopatią celofanową lub zmarszczką plamki żółtej, to cienka, półprzezroczysta membrana tworząca się na wewnętrznej powierzchni siatkówki. Choć często nie powoduje istotnych objawów i bywa wykrywana przypadkowo podczas badania okulistycznego, w niektórych przypadkach może prowadzić do zniekształcenia obrazu, a nawet pogorszenia ostrości widzenia. Dowiedz się, jakie są przyczyny, objawy i możliwości leczenia błony nasiatkówkowej.
Błona nasiatkówkowa – objawy i leczenie
Błona nasiatkówkowa często przebiega bezobjawowo i jest diagnozowana przypadkowo podczas badania dna oka. W bardziej zaawansowanych przypadkach może jednak prowadzić do następujących objawów:
- Metamorfopsja, czyli zniekształcenie obrazu, np. prostych linii, które wydają się faliste lub krzywe.
- Pogorszenie ostrości widzenia.
- Wrażenie, że obrazy wydają się większe lub mniejsze niż w rzeczywistości (mikropsja/makropsja).
- Uczucie zmęczenia oczu lub trudności w czytaniu.
Objawy te są szczególnie zauważalne, gdy błona dotyka plamki żółtej, czyli centralnej części siatkówki odpowiedzialnej za widzenie szczegółowe.
Błona nasiatkówkowa – przyczyny
Powstawanie błony nasiatkówkowej wiąże się z migracją komórek glejowych na powierzchnię siatkówki. Membrana może z czasem kurczyć się, powodując zniekształcenie siatkówki i objawy wizualne. Najczęstsze przyczyny błony nasiatkówkowej to:
- Odłączenie tylnego ciała szklistego (ang. posterior vitreous detachment, PVD) – proces związany z wiekiem, podczas którego ciało szkliste oddziela się od siatkówki.
- Urazy oka lub wcześniejsze operacje okulistyczne.
- Choroby siatkówki, takie jak:
- Retinopatia cukrzycowa,
- Zakrzep żyły siatkówkowej.
- Zapalenie wewnątrzgałkowe – stany zapalne wewnątrz oka.
Diagnostyka błony nasiatkówkowej oka
Diagnoza błony nasiatkówkowej opiera się na:
- Badaniu dna oka za pomocą oftalmoskopii.
- Obrazowaniu OCT (optyczna koherentna tomografia), które pozwala na dokładne zobrazowanie siatkówki i ocenę stopnia zaawansowania błony.
W niektórych przypadkach może być konieczne wykonanie angiografii fluoresceinowej w celu wykluczenia innych schorzeń siatkówki.
Jak wygląda leczenie?
Wielu pacjentów z błoną nasiatkówkową nie wymaga leczenia, zwłaszcza jeśli objawy są łagodne. W takich przypadkach zaleca się regularne monitorowanie zmian. Jeśli jednak błona powoduje znaczne pogorszenie widzenia lub objawy nasilają się, rozważane są inne metody leczenia.
Błona nasiatkówkowa – leczenie zachowawcze
Nie istnieją leki ani krople do oczu, które mogłyby bezpośrednio usunąć błonę nasiatkówkową. Leczenie zachowawcze polega głównie na regularnych badaniach kontrolnych i ocenie progresji choroby.
Chirurgiczne leczenie błony nasiatkówkowej
Jedyną skuteczną metodą usunięcia błony nasiatkówkowej jest zabieg chirurgiczny zwany witrektomią. Podczas tego zabiegu:
- Usuwane jest ciało szkliste z wnętrza oka.
- Błona nasiatkówkowa jest delikatnie zdejmowana z powierzchni siatkówki.
Rekonwalescencja po operacji trwa kilka miesięcy, a pełna poprawa widzenia może nastąpić nawet po roku.
Ryzyko powikłań chirurgicznych
Choć witrektomia jest bezpiecznym zabiegiem, istnieje niewielkie ryzyko powikłań, takich jak:
- Odwarstwienie siatkówki,
- Infekcja wewnątrzgałkowa,
- Przyspieszenie rozwoju zaćmy w oku poddanym operacji.
Rokowanie i efekty leczenia
Rokowanie po leczeniu błony nasiatkówkowej zależy od:
- Czasu trwania schorzenia,
- Stopnia zniekształcenia siatkówki,
- Przyczyny powstania błony (np. idiopatyczne błony nasiatkówkowe mają lepsze rokowanie niż te związane z retinopatią cukrzycową).
Większość pacjentów odczuwa poprawę ostrości widzenia i zmniejszenie zniekształceń wzrokowych po zabiegu.
Podsumowanie
Błona nasiatkówkowa oka to schorzenie, które w większości przypadków nie wymaga leczenia i może być jedynie monitorowane. W przypadkach zaawansowanych objawów, takich jak znaczące zniekształcenie widzenia, chirurgiczne usunięcie błony jest skuteczną metodą leczenia. Regularne badania wzroku i szybka diagnoza są kluczowe, aby zapewnić najlepsze efekty leczenia. Jeśli zauważysz u siebie objawy błony nasiatkówkowej, skonsultuj się z okulistą, aby ustalić najlepszy plan postępowania.
Bibliografia
https://www.asrs.org/patients/retinal-diseases/19/epiretinal-membranes
