Atropina a krótkowzroczność
Naukowcy oraz okuliści kliniczni coraz większą uwagę przykładają do problemu epidemii krótkowzroczności, która dotyka coraz większą liczbę dzieci i młodzieży. Szacuje się, że w 2050 roku aż 50% ludności w krajach europejskich będzie krótkowzroczna, co oznacza potrzebę stosowania okularów lub soczewek (tzw. minusów) do prawidłowego widzenia. Jest to szczególnie niepokojące, jeśli weźmiemy pod uwagę patogenezę krótkowzroczności, opartą w większości przypadków na nieprawidłowym wydłużaniu się gałki ocznej. Nadmierny wzrost gałki ocznej może powodować nieprawidłowe napięcia na granicy ściany gałki ocznej i siatkówki, co może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia siatkówki i trwałego upośledzenia widzenia, którego nie da się skorygować za pomocą okularów, soczewek kontaktowych czy laserowej korekcji wzroku.
Mechanizm działania atropiny w leczeniu krótkowzroczności
Świadomość problemów wynikających z wysokiej krótkowzroczności jest katalizatorem rosnącej liczby badań dotyczących potencjalnych metod hamowania krótkowzroczności i terapii krótkowzroczności. Najważniejsze badania, na których okuliści opierają swoją wiedzę dotyczącą leczenia krótkowzroczności u dzieci, to badania Atropine in the Treatment of Myopia I (ATOM I), Atropine in the Treatment of Myopia II (ATOM II) oraz Low-Concentration Atropine for Myopia Progression (LAMP). Wyniki tych badań wykazały, że atropina w stężeniu 0,01% jest skutecznym lekiem w hamowaniu postępu krótkowzroczności. Jest to również jedyne stężenie, dla którego nie zaobserwowano tzw. efektu odbicia, czyli gwałtownego wzrostu wady wzroku po odstawieniu kropli. Nadzieję na jeszcze skuteczniejszą terapię krótkowzroczności dają wstępne wyniki badania LAMP, które wskazują, że po dwóch latach leczenia atropina w stężeniu 0,05% może być bardziej skuteczna niż atropina 0,01%. Obecnie okuliści oczekują na ostateczne, 5-letnie obserwacje, które pozwolą ocenić, czy stosowanie wyższego stężenia nie wiąże się z efektem odbicia, charakterystycznym dla wyższych dawek atropiny.
Zastosowanie kropli ocznych z atropiną 0,01% u dzieci
W ostatnich miesiącach opublikowano wyniki badania pt. Atropine for the Treatment of Childhood Myopia in India: Multicentric Randomized Trial, które ukazały się w prestiżowym czasopiśmie „Ophthalmology”. Badanie trwało rok i objęło 100 dzieci w wieku 6-14 lat. Autorzy wskazują, że w badanej grupie stosowanie kropli ocznych z atropiną w stężeniu 0,01% spowodowało spowolnienie postępu krótkowzroczności o 54%. W badaniu nie zaobserwowano wpływu atropiny na długość gałki ocznej. Podkreślono jednak, że konieczne są dalsze badania, aby w pełni wyjaśnić mechanizm działania atropiny w niskim stężeniu na progresję krótkowzroczności.
Wyniki dotychczasowych badań pozwalają rekomendować stosowanie atropiny dzieciom od 4-6 roku życia, u których stwierdzono wadę wzroku większą niż -2D lub progresję wady w ostatnim roku o co najmniej 0,5D. Terapia kroplami ocznych z atropiną w stężeniu 0,01% powinna trwać co najmniej 2 lata. Po tym okresie okulista podejmuje próbę odstawienia kropli. Jeśli w ciągu 12 miesięcy po zaprzestaniu stosowania atropiny nie obserwuje się progresji wady, dziecko przechodzi w fazę obserwacji. W przypadku, gdy po odstawieniu kropli dochodzi do wzrostu wady, okulista powinien wznowić leczenie atropiną w niskim stężeniu. Terapia krótkowzroczności atropiną powinna być kontynuowana do przynajmniej nastoletniości, kiedy naturalnie następuje spowolnienie progresji.
Skutki uboczne i bezpieczeństwo stosowania atropiny
Pomimo wysokiej skuteczności i bezpieczeństwa, terapia atropiną wymaga regularnych kontroli okulistycznych, aby monitorować działania niepożądane. W przypadku stosowania atropiny w niskim stężeniu (0,01%) ryzyko wystąpienia skutków ubocznych jest minimalne, co sprawia, że jest to metoda bezpieczna dla dzieci. Do najczęstszych działań niepożądanych należą: światłowstręt, rozszerzanie źrenic oraz niewielkie zaburzenia akomodacji oka. Warto stosować okulary przeciwsłoneczne oraz unikać nadmiernego nasilenia światła, aby zminimalizować dyskomfort.
W przypadku stosowania wyższych stężeń atropiny, takich jak 0,05%, nasilenie działań niepożądanych może być większe, jednak nadal jest to akceptowalne w kontekście skuteczności leczenia. Warto zaznaczyć, że stosowanie atropiny wymaga podawania jednej kropli do każdego oka raz dziennie, najczęściej wieczorem. Krople przygotowywane są w jednorazowych pojemnikach, które zapewniają odpowiednią sterylność i trwałość preparatu.
Podsumowanie
Atropina a krótkowzroczność to temat, który zyskuje coraz większe znaczenie w okulistyce dziecięcej. Stosowanie kropli ocznych z atropiną w niskim stężeniu jest obecnie jedną z najskuteczniejszych metod hamowania postępu krótkowzroczności u dzieci. Terapia ta, mimo pewnych ograniczeń i konieczności regularnych kontroli, pozwala na znaczące spowolnienie wzrostu wady wzroku, minimalizując jednocześnie ryzyko powikłań związanych z wysoką krótkowzrocznością w przyszłości.
Sprawdź u swojego okulisty, czy terapia atropiną jest odpowiednia dla Twojego dziecka i czy nie występują przeciwwskazania do stosowania kropli. Pamiętaj, że regularne wizyty kontrolne oraz stosowanie się do zaleceń lekarza są kluczowe dla skuteczności leczenia.
Bibliografia
Chia A, Chua WH, Cheung YB, Wong WL, Lingham A, Fong A, Tan D. Atropine for the treatment of childhood myopia: safety and efficacy of 0.5%, 0.1%, and 0.01% doses (Atropine for the Treatment of Myopia 2). Ophthalmology. 2012 Feb;119(2):347-54. doi: 10.1016/j.ophtha.2011.07.031. Epub 2011 Oct 2. PMID: 21963266.
Tsai HR, Chen TL, Wang JH, Huang HK, Chiu CJ. Is 0.01% Atropine an Effective and Safe Treatment for Myopic Children? A Systemic Review and Meta-Analysis. J Clin Med. 2021 Aug 24;10(17):3766. doi: 10.3390/jcm10173766. PMID: 34501214; PMCID: PMC8432260.
Walline JJ, Lindsley KB, Vedula SS, Cotter SA, Mutti DO, Ng SM, Twelker JD. Interventions to slow progression of myopia in children. Cochrane Database Syst Rev. 2020 Jan 13;1(1):CD004916. doi: 10.1002/14651858.CD004916.pub4. PMID: 31930781; PMCID: PMC6984636.
Yam JC, Jiang Y, Tang SM, Law AKP, Chan JJ, Wong E, Ko ST, Young AL, Tham CC, Chen LJ, Pang CP. Low-Concentration Atropine for Myopia Progression (LAMP) Study: A Randomized, Double-Blinded, Placebo-Controlled Trial of 0.05%, 0.025%, and 0.01% Atropine Eye Drops in Myopia Control. Ophthalmology. 2019 Jan;126(1):113-124. doi: 10.1016/j.ophtha.2018.05.029. Epub 2018 Jul 6. PMID: 30514630.
