Anizometropia – co to jest, jakie daje objawy i jak ją leczyć?
Czy zauważyłeś, że jedno oko widzi znacznie gorzej niż drugie? A może Twoje dziecko mruży jedno oko, skarży się na bóle głowy lub ma trudności z oceną odległości? To może być anizometropia – stosunkowo częsta, ale często nierozpoznawana wada wzroku, wynikająca z różnicy w mocy refrakcyjnej między oczami.
Co to jest anizometropia?
Anizometropia to stan, w którym każde oko ma inną wadę refrakcji – innymi słowy, jedno oko wymaga znacznie innej korekcji wzroku niż drugie. W efekcie mózg otrzymuje dwa różne obrazy nasiatkówkowe, co może prowadzić do trudności z widzeniem obuocznym, a w skrajnych przypadkach do rozwoju niedowidzenia (amblyopii) lub zezowania (strabismus).
Za graniczną różnicę przyjmuje się najczęściej różnicę przekraczającą 1 dioptrię pomiędzy oczami, czyli różnowzroczność niskiego stopnia lub wysokiego stopnia, w zależności od wielkości różnicy mocy refrakcyjnej.
Rodzaje anizometropii
Okuliści wyróżniają kilka klinicznych typów anizometropii, które różnią się miejscem powstawania różnicy i rodzajem wady wzroku:
- Prosta anizometropia – jedno oko jest emmetropijne (bez wady), drugie ma wadę:
- prosta krótkowzroczna (jedno oko normalne, drugie krótkowzroczne),
- prosta nadwzroczna (jedno oko normalne, drugie nadwzroczne).
- Złożona anizometropia – oboje oczu ma ten sam rodzaj wady wzroku, ale o różnym nasileniu:
- złożona krótkowzroczna,
- złożona nadwzroczna.
- Mieszana anizometropia (antymetropia) – jedno oko jest krótkowzroczne, drugie nadwzroczne.
- Anizometropia astygmatyczna – obejmuje różne konfiguracje astygmatyzmu, związane z różnicami w osiach astygmatyzmu:
- prosta astygmatyczna – jedno oko bez wady, drugie z astygmatyzmem,
- złożona astygmatyczna – oba oczy z astygmatyzmem, ale o różnym stopniu,
- mieszana astygmatyczna – jedno oko krótkowzroczne z astygmatyzmem, drugie nadwzroczne z astygmatyzmem.
Kogo dotyczy anizometropia?
Anizometropia może występować u każdego – zarówno dzieci, jak i dorosłych. Szacuje się, że dotyczy nawet do 28% populacji. U dzieci jej nieleczenie może prowadzić do niedowidzenia (leniwego oka) i trudności w rozwoju widzenia obuocznego. Wynika to z zaburzeń w układzie optycznym oka dziecka oraz wpływu różnowzroczności osiowej, gdzie dochodzi do różnic w długości osiowej gałek ocznych. Często wykrywana jest przypadkowo – np. podczas badań przesiewowych u okulisty.
Objawy anizometropii
Wielu pacjentów, szczególnie dzieci, nie zdaje sobie sprawy z problemu. Główne objawy to:
- niewyraźne widzenie (szczególnie jednym okiem),
- podwójne widzenie (diplopia),
- bóle głowy,
- zaburzenia oceny odległości (głębi),
- zawroty głowy,
- uczucie zmęczenia oczu lub ich bólu.
Dzieci mogą nie zgłaszać objawów, dlatego tak ważne są regularne kontrole wzroku oraz badania refrakcji, które pozwalają rozpoznać różnowzroczność na wczesnym etapie.
Diagnostyka
Rozpoznanie anizometropii stawia się na podstawie pełnego badania okulistycznego, które obejmuje pomiar mocy refrakcyjnej, ocenę ostrości widzenia i ocenę widzenia obuocznego. U dzieci często potrzebne są krople porażające akomodację, aby dokładnie zbadać układ optyczny oka dziecka i rozpoznać różnowzroczność refrakcyjną lub anizometropię osiową.
Leczenie anizometropii
Podstawą leczenia jest korekcja różnowzroczności za pomocą:
- okularów korekcyjnych – często wybierane u dzieci, szczególnie przy anizometropii osiowej,
- soczewek kontaktowych – mogą lepiej znosić różnice w wielkości obrazów siatkówkowych (anizeikonię) i są skuteczne szczególnie w różnowzroczności refrakcyjnej, ponieważ eliminują efekt pryzmatyczny i minimalizują różnice w powiększeniu obrazu,
- chirurgii refrakcyjnej – rozważana u dorosłych w wybranych przypadkach, po zabiegach okulistycznych.
Jeśli doszło do rozwoju niedowidzenia, konieczne może być:
- zasłanianie lepiej widzącego oka (okluzja),
- stosowanie kropli atropinowych do silniejszego oka,
- filtry w okularach blokujące widzenie lepszego oka.
Im wcześniej rozpocznie się leczenie u dzieci, tym większa szansa na pełne wyrównanie widzenia obuocznego.
Czy da się zapobiec anizometropii?
Nie ma znanych metod zapobiegania anizometropii, ponieważ nie znamy dokładnych przyczyn jej powstawania, które mogą obejmować urazy oka, jednooczne patologie układu wzrokowego lub zaburzenia w układzie optycznym oka dziecka. Najważniejsze jest wczesne wykrycie i szybkie rozpoczęcie leczenia, co zapobiega trwałym zaburzeniom widzenia.
Rokowanie
U dzieci, które rozpoczęły leczenie wcześnie, rokowanie jest bardzo dobre – możliwa jest stabilizacja wzroku, a czasem nawet rezygnacja z korekcji. U starszych dzieci i dorosłych zwykle konieczne jest stałe noszenie korekcji – często za pomocą okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych o odpowiednich parametrach.
Podsumowanie
Anizometropia to częsty, lecz równie często niediagnozowany problem ze wzrokiem. Może prowadzić do poważnych zaburzeń widzenia, jeśli nie zostanie rozpoznany i leczony. Regularne wizyty u okulisty, szczególnie w dzieciństwie, są kluczem do zachowania zdrowego układu wzrokowego i dobrej ostrości widzenia obuocznego.
Bibliografia
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24274-anisometropia
