Angiografia fluoresceinowa – wszystko, co powinieneś wiedzieć
Angiografia fluoresceinowa (FA) to specjalistyczne badanie obrazowe, które pozwala zobaczyć przepływ krwi w drobnych naczyniach siatkówki – cienkiej warstwie tkanki w tylnej części oka odpowiedzialnej za przesyłanie obrazu do mózgu. Dzięki fluoresceinie – barwnikowi podanemu dożylnie – lekarz może wykryć nieszczelności, niedokrwienia czy patologiczny rozrost naczyń, które nie są widoczne przy standardowym badaniu dna oka.
Dlaczego angiografia fluoresceinowa jest potrzebna i kiedy się ją wykonuje?
Angiografia fluoresceinowa to badanie z wyboru w diagnostyce i monitorowaniu chorób, w których uszkodzenie lub nieprawidłowy przepływ w naczyniach siatkówki bezpośrednio zaburza widzenie. Stosuje się je przy:
- Zwyrodnieniu plamki żółtej (AMD), zwłaszcza postaci wysiękowej, gdzie nowe naczynia przeciekają pod siatkówkę.
- Obrzęku plamki (cystoid macular edema): gromadzenie płynu w centrum siatkówki powoduje zamglenie obrazu.
- Retinopatii cukrzycowej, gdy naczynia stają się kruche i nieszczelne.
- Dziurze plamki i marszczce plamki, które wpływają na centralne widzenie.
- Odwarstwieniu siatkówki, gdzie FA pokazuje obszary niedokrwienia i ocenia zakres uszkodzenia.
- Guzy oka, np. czerniaki, dzięki obrazowi unaczynienia guza.
Jak angiografia fluoresceinowa wypada na tle innych metod?
- OCT (optyczna koherentna tomografia): świetna do oceny grubości i struktury siatkówki, ale nie rejestruje samego przepływu krwi ani przecieków barwnika – dlatego OCT uzupełnia FA, ale jej nie zastępuje.
- OCT-A (angiografia OCT): nieinwazyjna, bez kontrastu, obrazująca naczynia siatkówki, jednak w niektórych przypadkach przeocza drobne przecieki i niedokrwienia takie, jakie uwidacznia fluoresceina.
- ICG-angiografia: stosuje indocyjaninę do obrazowania naczyń naczyniówki (głębiej położonych), ale słabiej pokazuje drobne naczynia siatkówki – dlatego angiografia fluoresceinowa jest lepsza do badania samej siatkówki.
Przygotowanie do badania
- Transport – po rozszerzeniu źrenic (mydriatykiem) przez około 6–12 godzin widzenie będzie niewyraźne, dlatego zorganizuj transport do i z gabinetu.
- Leki i alergie – poinformuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach oraz alergiach (szczególnie na barwniki i jod).
- Ciąża i karmienie – jeśli jesteś w ciąży lub podejrzewasz ciążę, skonsultuj się z okulistą; nie ma dostatecznych danych na temat wpływu fluoresceiny na płód.
Przebieg badania
- Zakrapianie oczu preparatem rozszerzającym źrenice.
- Ułożenie się przy aparacie, podparcie brody i czoła dla stabilności.
- Wstępne zdjęcia dna oka w świetle białym.
- Dożylna iniekcja fluoresceiny – możesz poczuć nagłe ciepło na klatce piersiowej i metaliczny posmak w ustach, które mijają po kilku sekundach.
- Sekwencja zdjęć co kilka sekund: faza tętnicza, naczyniowa i żyłkowa, oraz zdjęcia późne (po 10–15 minutach).
- Całe badanie trwa zwykle 15–30 minut.
Po badaniu
- Ochrona przed światłem – przez kilka godzin źrenice pozostają rozszerzone, noś okulary przeciwsłoneczne nawet w pomieszczeniach.
- Niewyraźne widzenie – nie prowadź samochodu; planuj powrót z pomocą.
- Wydalanie barwnika – przez 24 godziny mocz może być ciemnożółty lub pomarańczowy. To normalne i niegroźne.
Ryzyka i działania niepożądane – angiografia fluoresceinowa
Angiografia fluoresceinowa jest uważana za bezpieczną od ponad 50 lat. Najczęściej spotykane, łagodne objawy to:
- metaliczny posmak w ustach,
- krótkotrwałe zawroty głowy lub nudności,
- lekkie pieczenie przy wkłuciu.
Bardzo rzadko występują reakcje alergiczne (pokrzywka, świąd, duszność). W razie problemów oddechowych lub obrzęku twarzy natychmiast wezwij pomoc.
Wyniki i dalsze postępowanie
Lekarz omówi z Tobą obrazy – wskaże miejsca nieszczelności lub niedokrwienia. Na podstawie tego możesz otrzymać skierowanie na dodatkowe badania (np. OCT) lub leczenie, które może obejmować:
- laserowe zamykanie nieszczelnych naczyń,
- zastrzyki doszklistkowe leków anty-VEGF,
- zabieg operacyjny (np. przy odwarstwieniu siatkówki).
Najczęściej zadawane pytania
- Czy to boli? Sama iniekcja może być nieprzyjemna, ale badanie nie jest bolesne.
- Jak często można powtarzać FA? Zależnie od potrzeby klinicznej – zwykle co kilka miesięcy podczas monitorowania.
- Czy barwnik szkodzi nerkom? U osób z ciężką niewydolnością nerek zaleca się ostrożność, ale u większości pacjentów fluoresceina jest bezpiecznie wydalana.
Angiografia fluoresceinowa to niezastąpiona metoda diagnozowania i monitorowania chorób naczyń siatkówki. Dzięki precyzyjnemu obrazowi lekarz może szybko wdrożyć najlepsze leczenie i chronić Twój wzrok. Jeśli masz pytania lub wątpliwości, porozmawiaj o nich ze swoim okulistą.
Bibliografia
https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/24618-fluorescein-angiography
